'කලාකරුවන්ගේ දුක්ගන්නා රාළ' සෝමපාල හේවාකපුගේ

සුලෝචන වික‍්‍රමසිංහගේ සටහනක්..

අයි.පී.බී. සෝමේ යනු කලා ක්‍ෂේත‍්‍රයේ ප‍්‍රකටයෙකි. පෝස්ටර් කලාවේ සුවිශේෂී නමක් තැබූවෙකි.  හිතහොඳ මිනිසෙකි.

මේ හිටපු සෝමපාල කොළඹට ඇවිත් I.P.B සෝමේ වුණේ කොහොමද?

මම ඉපදුණේ මාතර නාවිමන. පවුලෙ දහතුන් දෙනාගේ බාලයා වුණේ මම. ඉගෙන ගත්තේ මාතර ශාන්ත තෝමස් විද්‍යාලයෙ. මම එස්.එස්.සී. ඉහළින්ම සමත් වුණා. ඔය අතරතුර තමයි එඞ්වින් හේවාකපුගේ කියන මගෙ අයියා කොළඹ කුමාර විද්‍යාලයට ගුරුවරයෙක් වශයෙන් පැමිණෙන්නේ. කොළඹ ඇවින් ඔහු I.P.B මුද්‍රණාලය පටන් ගත්තා. අයියට උදව් වෙන්න කොළඹ යන්න කියලා. අයියට ඕන වුණේ මම උසස් අධ්‍යාපනය කරනවා දකින්න. ඒත් මුද්‍රණාලේ උදව්වට කවුරුත් නැති නිසා මට හිතුනා ඒක බාර අරගෙන කරන්න ඕන කියලා. අයියට කිව්වේ ඉස්කෝලෙ මහත්තයා කියලා. ඒ කාලේ අපේ මුද්‍රණ ආයතනයට ඉතා ලොකු ඉල්ලූමක් තිබුණා. මොකද ඒ කාලේ ඕෆ්සෙට් නැති කාලේ. ඕෆ්සෙට් නැති වුණත් ඒ කාලේ අපි ෂීට් කපලා අකුරු අමුනලා ඉතා ආකර්ෂණීය පෝස්ටර් නිර්මාණය කළා. ඒ නිසා රටේ සෑම අස්සක් මුල්ලක් නෑරම අපේ වැඩ ප‍්‍රසිද්ධ වුණා. ඒ දවස්වල නාට්‍යවලට එකම සන්නිවේදන මාධ්‍යය වුණේ පෝස්ටරය විතරයි. ඒ නිසා නාට්‍ය පෝස්ටරය ඒ කාලේ ඉතා වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටුකළා. අපි අමාරුවෙන් ගහපු පෝස්ටර් දැකලා මිනිස්සු වේදිකා නාට්‍ය ශාලාවල පිරී ඉතිරී ගියා. මිනිස්සු අපි ගහපු පෝස්ටර් ගෙවල්වල ගහගෙන හිටියා. එතරම් ආකර්ෂණයක් ඒ කාලේ අපේ පෝස්ටර්වලට තිබුණා. එවකට ලංකාවේ හිටපු හැම කලාකරුවෙක්ම වගේ අපේ ප්‍රෙස් එකට ආවා. ඒ නිසා නිකම්ම නිකන් සෝමේ I.P.B සෝමේ බවට පත් වුණා.

I.P.B කියන්නේ ‘ඉන්න පොඞ්ඩක් බලන්න’ කියලා මිනිස්සු නමක් පටබැඳලා තිබුණා නේද?

ඒ ගැන මතක් වෙනකොටත් මට හිනා යනවා. Intenational Publication Bureau කියන එකේ කෙටි නම තමයි I.P.B. කියන්නේ. ඒත් ඒකට ‘ඉන්න පොඞ්ඩක් බලන්න’ කියන අන්වර්ථ නාමය පටබැඳුනා. එයට හේතු දෙකක් තියෙනවා. ඒ හේතු දෙකම නිර්මාණය වෙන්නේ ඉස්කෝලේ මහත්තයා මුල් කරගෙන. ඉස්කෝලේ මහත්තයා වැඩිය කා එක්කවත් කතා බහක් නැහැ. ටිකක් බුම්මගෙන වගේ ඉන්නේ. ඒ වගේම ණයට වැඩ නැහැ. මම ඒකේ අනිත් පැත්ත. හැමෝම එක්ක හිතවත්. ඒ වගේම පෝස්ටර් ගහලා දෙන්නෙත් ණයට. ඒ නිසා කට්ටිය වැඩක් බාරදෙන්න එන්නෙත් වැඬේ අරගෙන යන්නෙත් මං ඉන්න වෙලාවට ඇවිල්ලා. ඒ එනකොට කට්ටිය ඉන්න පොඞ්ඩක් බලන්න කියලා අයියා ඉන්නවද කියලා බලලා තමයි එන්නේ. විමල් කුමාර ද කොස්තා මුද්‍රණ භාෂාවෙන්ම අයියට කිව්වේ Matter එක කියලා. අයියා ඉන්නවා නම් අපෝ අද නම් යන්න බෑ Matter එක ඉන්නවා කියලා ආපහු හැරිලා යනවා. හැබැයි මම කොහොම හරි අයියට හොරෙන් ඒගොල්ලන්ව හම්බවෙනවා. ඒ නිසා කට්ටිය ඔක්කොම ප්‍රෙස් එකට ආවේ අයියා ඉන්නවද කියලා පොඞ්ඩක් බලලා. ඒ වගේම මමත් නාට්ටි පෝස්ටර් කට්ටියට බාරදෙන්නේ අයියා ඉන්නවද කියලා පොඞ්ඩක් බලලා. ඉන්නවා නම් බුහාරියෙ වැසිකිළිය පැත්තෙන් ඒවා ගිහින් දෙනවා. ඔවුන් ඒවා අරගෙන ගිහින් තාප්පවල ගහලා තියෙනකොට තමයි ඉස්කෝලෙ මහත්තයා දැනගන්නේ ඒවා ගෙනිහින් කියලා. ණයට අරන් ගියාට එක්කෙනෙක් ඇරෙන්න කවුරුත් පස්සේ මුදල් නොදී හිටියේ නැහැ. හැමෝම මුදල් ගෙව්වා. කඩින් කඩ වුණත් ගෙව්වා. ඔවුන් ඇත්තටම අවංකයි. එහෙම කළා කියලා අපේ ප්‍රෙස් එකට අලාභයක් වුණෙත් නැහැ. මොකද මුළු ලංකාවෙම පෝස්ටර් සමරු කලාප ගැහුවේ අපි.

පෝස්ටර්වලට සල්ලි නොගෙවූ එකම එක්කෙනා කවුද?

සුගතපාල ද සිල්වා. ඔහු කවදාවත් සල්ලි ගෙව්වේ නැහැ. පෝස්ටර්වලට සල්ලි නොදුන්නට අපි එයාට හරි ආදරෙයි. සුගත්ට අපි හරි ආසයි. ඒක සේවයක් කියලා හිතලා කරපු වැඩක්. ඒ වගේම සමාජ සත්කාරයක්. සුගත් පෝසටර්වල සල්ලි දුන්නෙත් නැහැ. හැබැයි පෝස්ටරුත් නිකන් ගහලා අපිට සුගත්ට සල්ලි දෙන්නත් වුණු අවස්ථා තියෙනවා. ඒ වගේම බැනුම් අහපු අවස්ථාත් තියෙනවා. සුගත්ගේ ‘සත සහ සත’ නාට්ටියේ සමරු කලාපෙ එක නමක වැරැුද්දක් තිබුණා කියලා මට බැන්නා. ආර්.ආර්. සමරකෝනුත් එතැන හිටියා. සමරකෝන් මට කිව්ව ඕවා ගණන් ගන්න එපා කියලා. කොහොම හරි නාට්ටිය ඉවර වෙලා සුගත් මං ළඟට ඇවිල්ලා කියනවා ‘සෝමේ සංගීතකාරයන්ට ගෙවන්න සල්ලි නැහැ මචං. කොහෙන් හරි රු.300ක් හොයාගන්න බැරිද කියලා. මම මගේ ලැම්බ්‍රෙටා ස්කූටරයෙන් මුළු කොළඹම කරක් ගහලා යාළුවන්ගෙන් ඉල්ලගෙන රු.300 සුගත්ට ගෙනත් දුන්නා. ඒවා ආයි ලැබුණේ නැති වුණාට සුගත්ට අපේ තියෙන හිතවත්කම, ආදරය නිසා අමතක කරලා දැම්මා.

I.P.B. හරහා බිහිවුණු රසවත් සැමැරුම් රාශියක් ඔබට ඇති.

I.P.B. එක කියන්නේ තනිකරම රස ගුලාවක්. එක දවසක් රෝහණ වීරසිංහ කලා භූමි එකේ වැඩක් අරගෙන ආවා. එදා මට හොඳටම උණ අරගෙන තිබුණේ. අයියා කිව්වා මට ගෙදර යන්න කියලා. මම ගෙදර ගිහින් ටිකක් වෙලා ඉඳලා අයියා නැතුව ඇති කියලා හිතාගෙන ආයිත් ප්‍රෙස් එකට ආවා. රෝහණත් හිටියා. මාව දැක්ක ගමන් අයියා ඇහුවා මොකටද ආවේ කියලා. එතකොට රෝහණ බොහොම බැගෑපත් විදිහට කිව්වා අපේ සඟරාවක් තියෙනවා සෝමේ කොහොම හරි ගහලා දෙන්නම් කිව්වා කියලා. ණයට කරගන්න වෙන්න ඇති නේද? කියලා අයියා ඇහුවා. රෝහණ මට ඇවිත් කිව්වා සෝමේ වැඬේ ඕන නැහැ මම යන්නම් කියලා. මම කිව්ව මං ආවේ උඹේ පොත ගහන්න. ඒක නිසා යන්න එපා කියලා. පොත බාරගන්නකොටම මම දන්නවා සල්ලි ලැබෙන්නේ පස්සේ කියලා. ඒ වුණාට කවදාවත් සල්ලි නොදී ඉන්නේ නැහැ. එක දවසක් සුගතපාල ද සිල්වාගේ ‘හරිම බඩු හයක්’ නාට්ටියේ ‘ක්’ වැරදීමකින් උඩ යට මාරුවෙලා ගහලා තිබුණා. ඒකෙන් අමුතු වටිනාකමක් ඒ පොස්ටරයට ලැබුණා. ඒක ඊට පස්සේ දිගටම ගියා. සයිමන් නවගත්තේගමගේ ‘පුස් ලෝඩං’ නාට්ටියට හරි අපූරු පෝස්ටරයක් නිර්මාණය කළා. ඒක දැකලා කපිල කුමාර කාලිංග මාව හොයාගෙන ආවා. ඔහුගේ ‘බිංගේ’ නාට්ටියටත් හරි අපූරු පෝස්ටරයක් නිර්මාණය වුණා. සරච්චන්ද්‍රයන්ගේ ‘මනමේ’, ‘සිංහබාහු’ ඉඳන් ගලප්පත්ති, දයානන්ද ගුණවර්ධන ඇතුළු පරම්පරා කිහිපයකම පෝස්ටර් මගේ අධීක්ෂණය යටතේ නිමවුණා. ඒ පෝස්ටර් ඔක්කොම වගේ නිර්මාණය කළේ රැලෙක්ස් රණසිංහ. ඔහු අපිට විශාල ආලෝකයක් වුණා.

සංගීත ප‍්‍රසංග අතුරින් අමරදේව-නන්දාමාලිනීගේ ‘ශ‍්‍රවණ ආරාධනා’ ඉඳන් ‘සත්‍යයේ ගීතය’, ‘පවන’ වගේම කේමදාසයන්ගේ නිර්මාණ වෙනුවෙන් ඉතා නිර්මාණශීලී පෝස්ටර් අපි අතින් බිහිවුණා. ඉස්සර හැම නාට්ටියක්ම බලන්න මම යනවා. සමහරු මගේ ස්කූටරය ශාලාවෙ අයිනේ දකින්නේ නැත්නම් අද තියෙන නාට්ටිය හරි නැහැ කියලා ආපහු හැරිලත් යනවා.

සරච්චන්ද්‍ර හා කේමදාස පිළිබඳව ද ඔබට ඉතා රසවත් සැමැරම් තියෙනවා

මම සරච්චන්ද්‍ර මහත්තයාගේ ගෝලයෙක් නොවන නිසා ඔහුව මම ඇසුරු කළේ යාළුවෙක් විදිහට. ඉස්සර මට පුරුද්දක් තිබුණා උදෙට ඇවිදින්න යන්න. ඒ යන ගමන් මම බොහෝ වෙලාවට සරච්චන්ද්‍ර මහත්තයාගේ ගෙදරට ගොඩවෙලා තමයි යන්නේ. ඔහුගේ පුරුද්දක් තිබුණා උදේට පාන් කනකොට ඒකේ මී පැණි ටිකක් ගාගෙන කන්න. මටත් දෙනවා. කවුද අකමැති පැණි කන්න. මමත් කනවා. ඒ අතරේ අපි හිනාවෙවී කතා කර කර ඉන්නවා. ලලිතත් ඇවිල්ලා සංග‍්‍රහ කරනවා. හැබැයි ලලිතා වසයි. හරියට නීති. ඉස්සර එහෙ රැුස්වීම් තියෙනවා. සාකච්ඡුා තියෙනවා. මමත් ඒකෙ සාමාජිකයෙක්. හැබැයි අපි කාටවත් කතා කරන්න දෙන්නේ නැහැ. ලලිතා තමයි කතා කරන්නෙ. මම එක දවසක් සරච්චන්ද්‍රට කිව්ව මං එන එකේ තේරුමක් නැහැ මොකද නෝනා විතරනේ කතා කරන්නේ කියලා. නැහැ නැහැ සෝමේ එන්නම ඕනේ කියලා ඔහු කියනවා. මැග්සෙයිසෙ සම්මානය දිනපු වෙලාවේ සරච්චන්ද්‍ර පිළිගන්න උත්සවයක් තිබුණා. මගේ එහා පැත්තෙ පුටුවෙ හිටියෙ දයානන්ද ගුණවර්ධන. ඒවා අර කුලියට ගන්න ඇලූමිනියම් පුටු. සරච්චන්ද්‍ර එයාගේ කතාවෙදි කිව්ව මොනවා නැතත් ලලිතා නාට්‍ය පුහුණුවීම්වලට ආවහම මම කියන දේ අහනවා කියලා. ඒක අහලා හිනාවෙලා දයානන්ද ගුණවර්ධන පුටුවෙනුත් වැටුණා. ගුණසේන ගලප්පත්තිව ස්කූටරයෙ පිටිපස්සේ තියාගෙන යන්න හරි අමාරුයි. හරියට දඟලනවා.

කේමදාසත් එක්ක කාටවත් ඇවිදින්න බැහැ. එච්චර හයියෙන් ඔහු ඇවිදින්නේ. එක දවසක් ඔහුගේ සංධ්වනියක් කොළඹ කාන්තා විද්‍යාලෙ තිබ්බා. ඒකට එච්චර සෙනඟ හිටියේ නැහැ. මම සංධ්වනිය ඉවරවෙලා කේමදාසව සොයනවා. ඒ වෙනකොට කේමදාස පාර දිගේ ඇවිදගෙන යනවා. ගේට්ටුවෙන් හම්බවෙච්ච සල්ලිවලින් සංගීතඥයන්ගේ ගණන් බේරලා ඔහු ගෙදර යමින් හිටියෙ. මම ස්කූටරයෙන් ගිහින් ඔහුව ඒකට දාගත්තා. යන ගමන් මං ඇහුවා මාස්ටර් වැඩිය සෙනඟ නැහැ හිටියේ නැහැ නේද? කියලා. එතකොට කේමදාස කියනවා සෙනඟ හිටියෙ නැති වුණාට සෝමේ හොඳ Audience එකක් තිබුණා කියලා. මං කල්පනා කරලා බැලූවා ඒක එහෙම වුණේ කොහොමද? කියලා. එතකොටම ඔහු කියනවා ඇයි දැක්කේ නැද්ද කාන්තා විද්‍යාලයේ මියගිය විදුහල්පතිවරුන් බිත්තියේ එල්ලිලා කිසි හැල හොල්මනක් නැතිව සංධ්වනිය අහගෙන හිටියනෙ කියලා. ඒ මිනිස්සු උසස් වැදගත් මිනිස්සුනේ. ඒ වගේම සංගීතය තේරෙන අයනේ. මට ඒ හොඳටම ඇති කියලා එතැනින් එහාට අපි දෙන්නා අතරේ කිසිම කතා බහක් ඒ සම්බන්ධව ඇති වුණේ නැහැ. ඔහුව ගෙදරින් ඇරලලා මම ගියා. ඒ කිසි කෙනෙක් අද ජීවතුන් අතර නැති එකත් මට දුකයි.

I.P.B. එකේ නිල නොවන හිමිකරු වුණේ ඔබයි

ප්‍රෙස් එක අයියගෙ වුණාට මිනිස්සු ආවේ මම නිසා. අයියට අපේ ලොකු සැලකිල්ලක් තිබුණා. ඇත්තටම ඔහු නොසිටින්න අපිට මෙවැනි අතීතයක් පිළිබඳ කතා කරන්න පවා බැරිවෙන්න ඉඩ තිබුණා. ප්‍රෙස් එක සම්පූර්ණයෙන්ම වගේ මෙහෙයවුයේ මායි. ඒ නිසා අයියගෙන් මෙන්ම කලාකරුවන්ගෙනුත් බැනුම් අහන්න වුණෙත් මටයි. හැබැයි ඒවා ඉතා සුහද බැනුම්. මම අන්තිම මොහොතෙ කොළ වේලෙන්නෙත් නැතුව සමරු කලාප ගෙනත් දෙනවා කියලා ඉතා ප‍්‍රසිද්ධියක් ලැබුවා. ඇත්තටම එහි වැරදිකාරයා මං නෙමෙයි. නිර්මාණකරුවො හැම එක්කෙනෙක්ම වගේ සමරු කලාපයට අවශ්‍ය විස්තර මට ලබාදෙන්නේ අන්තිම මොහොතේ. අදත් එහෙම තමයි මගෙ හිතේ. අන්තිම මොහොතෙ දීලා මගෙන් බලාපොරොත්තු වෙනවා ඉක්මනට ගන්න. මම ඉතින් ප්‍රෙස් එකේ වැඩ කරන මිනිස්සු එක්ක හොඳට මැරෙනවා. ඒ කොහොම වුණත් නාට්ටියෙ විවේක කාලයෙදිවත් ඒ සමරු කලාප ලැබෙන්න මම සලස්වනවා. එතකොට ඇත්තටම තීන්ත වේලිලත් නැහැ.

ප්‍රෙස් එක වැහුවට පස්සේ මොකද වුණේ.

අයියා මිය ගියාට පස්සේ මට තනියෙන් එය කරගන්න අමාරු වුණා. ඒ නිසා ප්‍රෙස් එක වහලා දැම්මා. ඊට පස්සේ රනිල් ඇල්විටිගලගෙ ප‍්‍රින්ට් ඇන්ඞ් ප‍්‍රින්ට් ආයතනය එක්ක සම්බන්ධ වෙනවා. රනිල් එක්ක වැඩ කර කර ඉන්නකොට තමයි මම ලෙඩ වෙන්නේ. මගෙ හිතවතුන් ඒ අවස්ථාවේ මාව අත ඇරියේ නැහැ. බණ්ඩාර ඇහැලියගොඩ මුල් වෙලා ‘ආදරණීය සෝමේ’ කියලා සංගීත ප‍්‍රසංගයක් පවත්වලා මට ප‍්‍රතිකාර සඳහා අවශ්‍ය ප‍්‍රමාණයට වඩා මුදල් හොයලා දුන්නා. සුනිල් ආරියරත්න, බුද්ධි, රෝහණ, ලක්ෂ්මන්, සපුතන්ත‍්‍රී, සුනිල් එදිරිසිංහ, මනෝරත්න, කුරුවිට බණ්ඩාර මේ ඔක්කොම වගේ මචංලා. ඒගොල්ලෝ විතරක් නෙමේ මගේ හිතවතුන් හැම දෙනාගෙම දරුවන්ද මට මචංලා. කැත්ලින් ලියපු ‘සෝමේ සබඳ සෝමේ’ මම කිහිප වතාවක්ම කියෙව්වා. මං ගැන එවැනි කෘතියක් කිරීම ගැන රනිල්ටත් කැත්ලින්ටත් මම ස්තූතිවන්ත වෙනවා. මම කවදාවත් නරකට හැසිරුණු කෙනෙක් නෙමේ. එක අවස්ථාවකදී හැර වෙන කිසිම අවස්ථාවක මට සතුරො ඉන්නවා කියලා මට හිතුනේ නැහැ. එක දවසක් මමයි රැලෙක්සුයි ශාලිමාර් හෝටලයේ  මධුවිතක් තොළ ගගා ඉන්නකොට තොප්පියක් දාපු මිහිහෙක් ඇවිත් මගේ තොප්පියට දෙසැරයක් වැටෙන්න අතින් ඇන්නා. ඒ අවස්ථා දෙකේදිම මම ඔහු සමග හිනාවුණා මිසක කරදර කරගන්න ගියේ නැහැ. අන්තිමට ඔහු මට කිව්වා මම ආවේ කොන්තරාත් එකකට මහත්තයට වැඩක් දෙන්න ඒත් මහත්තයා හිනාවෙනකොට මට ඒක කරන්න හිතෙන්නේ නැහැ කියලා. හොයලා බලනකොට ඒ කාලේ අපේ ප්‍රෙස් එකත් එක්ක තරගෙට වැඩ කරපු තවත් එකක කොන්ත‍්‍රාත්තුවක්. එයත් එතනින්ම ඉවර වුණා.

ඔබ ඉතා දක්ෂ නිහඬ නළුවෙක් කියලා කතාවක් තියෙනවා.

මට දෙබස් හරියට කියන්න බැහැ. ඒ නිසා අශෝක හඳගමගේ ‘දියකැට පහණ’ ටෙලි නාට්‍යයේ කිසිදු දෙබසක් නැති චරිතයක් මට විශේෂයෙන් නිර්මාණය කළා. ඒ චරිතය මම හොඳට කළා කියලත් ඔහු කියනවා. ඉස්සර මට හරියට දෙබස් කියාගන්න බැරිවෙන කොට ඩබ්.ජයසිරි ‘ඔන්න සෝමේ නානවෝ’ කියලා කෑගහනවා. මොකද මං නිසා ඒගොල්ලක්ට පරක්කු වෙනවා. ‘පළඟැටියෝ’ චිත‍්‍රපටයේ මුද්‍රණාලේ දර්ශන රූගත කළේ I.P.B එකේ. එදා ධර්මසිරි බණ්ඩාරනායක මගේ පුටුවේ ඉඳගෙන මට වැඩ පැවරුවා.

ඔබ රෝද පුටවේ හිටියත් දැඩි ආත්මශක්තියකින් ජීවිතයට මුහුණ දෙන පුද්ගලයෙක්.

ඒ ආත්ම ශක්තිය ලැබුණේ අම්මගෙන්. මං ඉපදුණු වෙලාවේ නර්ස් නෝනගේ ඉන්ජෙක්ෂන් කටුව පැත්තකට දාලා මට එන්නත් කරේ දයාවයි, කරුණාවයි. ඒ ශක්තිය මත තමයි මම තාම ආත්ම ශක්තියෙන් යුතුව ජීවත් වෙන්නේ. මට අලූතින් හිතන්න දෙයක් නැහැ. කරන්න දෙයක් නැහැ. අතීතය තමයි මාව ජීවත් කරවන්නේ. අමරදේවගේ ‘සිරිපා පියුමේ රොන්සුණු තැවරේ’ ගීතයට මම දැඩිව ඇලූම් කරන කෙනෙක්. ඒක වාදනය වෙනකොට අමරදේව ඉස්සර අපිත් එක්ක මුහුදේ නාන්න ගිහින් වැල්ලෙ ඔළුවෙන් හිටගෙන ඉන්න කාලෙ මතක් වෙනවා. ඒ වගේම ඔහු මාළුවෙක් වගේ උඩුබැලි අතට පීනගෙන එන කාලේ මතක් වෙනවා. නන්දාමාලිනීට පළවෙනි ලෙටර් හෙඞ් එක ගහලා දීලා පොඩි දෙයක් හෝ අරගෙන ඇයව බලන්න ගිය කාලේ මතක් වෙනවා. සමහර මිතුරන්ගේ දරුවන්ට මම ‘ටුකුම්’ මාම වුණා. තවත් අයගේ දරුවන්ට මම ‘කජු මාමා’ වුණා. ගොඩක් දෙනා මට මචං වුණා. සුනිල් ආරියරත්න මගේ දෙවන මනමාලයා වුණා. ටයිටස් තොටවත්ත ඉස්සර අපේ අයියට බොරු කියලා රවට්ටල මට ඇවිත් කියනවා මචං අද මම ඉස්කෝලයට හොඳ වැඩක් දුන්නා කියලා. ටෝනි, පුණ්‍යා, හෙන්රි, රංජිත් යායින්න, පේ‍්‍රමා ගණේගොඩ රඟපාපු හැටි මතක් වෙනවා. මේ සියලූ අතීත තොරතුරු සමගින් මම අදත් හිනාවෙලා ඉන්නේ මගේ ආදරණීයයන් මාව හොඳට රැකබලා ගන්න නිසා.
http://ravaya.lk/?p=9592

==============================================

 

බුද්ධදාස ගලප්පත්තිගේ සටහනක්..

අයි.පී.බී. සෝමෙගෙ කතා වස්තුව

මරදාන, ඩේවිඩ් මාවතේ අංක 32හි පවත්වාගෙන ගිය අයි.පී.බී.මුද්‍රණාලය හා සම්බන්ධ කතානායකයන් දෙදෙනා වන ඉස්කෝලෙ මහත්තයා, එඩ්වින් හේවාකපුගේ ගැනත් ඔහු සොයුරු සෝමපාල හේවාකපුගේ පිළිබඳවත් පහුගිය කාලයේ තීරු ලිපි රාශියකම ලියවී තිබුණා මතකයි. සිළුමිණ රසඳුන ටැබ්ලොයිඩයේ එඩ්වඩ් චන්ද්‍රසිරිගේ තීරුවේත් බද්දර මල්ල, කපිලගේ අතන මෙතන තීරුවේත්, මගේ තීරුවේත් මේ චරිත දෙක පිළිබඳව, විශේෂයෙන්ම අපට වඩාත් සමීප හිතවතා, සුන්දර මිනිසා, සෝමපාල හේවාකපුගේ පිළිබඳව බොහෝ කතාන්දර ලියවුණු නමුත්, ඒවා බොහොමයක් මුද්‍රණ කටයුතුවලට නාට්‍ය කලාවට සම්බන්ධ විහිළු කතා වුණා. ඒත් සෝමෙගෙ ජීවිතේට සම්බන්ධ තවත් බොහෝ රසවත් අත්දැකීම් තිබෙන නිසාත්, පසුගියදා, ඔහු වඩාත් ප්‍රියකරන ක්‍රීඩාව වන ක්‍රිකට් භාෂාවෙන් කියනවා නම් සෙවන්ටි ෆයිව් නොට්අවුට්, නොදැවී හැත්තෑපස්වන ලකුණ සටහන් කළ නිසාත්, මෙවර ඔහුගේ කතා වස්තුව ලියා තබන්නට හිතුණා.
මාතර නිල්වලා ගඟ අසබඩ සුන්දර ගමක් වූ නාවිමන සෝමෙගේ උපන් ගමයි. සෝමෙ මාතර සාන්ත තෝමස් විද්‍යාලයේ ඉගෙන ගත් නිසාත් මා ඔවුන්ගේ තරගකාරී පාසල වන සාන්ත සර්වේෂසයේ ඉගෙනීම කළ නිසාත්, ක්‍රිකට් පිළිබඳ කතා බහේදී සෝමෙගේ එගොඩහ සෙන් තෝමස් එක, එක පේළියකින් කෑන්සල් කරන්නට පහුගිය කාලයේ මෙගොඩහ මට හැකි වුණේ ලෝක ප්‍රකට මාතර ප්‍රහාරකයා සනත් ජයසූරිය සර්වේෂසයේ ආදි ශිෂ්‍යයෙක් බව ආඩම්බරයෙන් කියන්නට ලැබුණු නිසායි. “ඔහේගෙ සෙන් තෝමස් එකේ සනත් කෙනෙක් නෑ නේ සෝමේ” කියා සෝමෙගේ ඔහේ භාෂාවෙන්ම සෝමේ නිහඬ කරන්නට මට හැකි වු‍ෙණ් මාස්ටර්බ්ලාස්ටර් සනත් මල්ලීට පින් සිදුවන්නටයි. සෝමේ මාතරයෙක් වුණත්, ඔහේ කෑල්ල නැතුව කතා බහ කරන්න තවමත් බැරි වුණත්, ඔහුට මිත්‍ර සමාගමයේ දී මාතර, කොළඹ, උඩරට , පාතරට , සිංහල, දෙමළ ,මුස්ලිම් ආදී කිසිම භේදයක් නොවුණු බව හැමෝම දන්නා කාරණාවක්.

සොමේ ළමයින්ට ළෙන්ගතු ය

නාට්‍ය කලාවේ, සිනමාවේ, ජනමාධ්‍යයේ, රාජ්‍ය සේවයේ, පන්සලේ, පල්ලියේ, පෞද්ගලික අංශයේ බැංකු ක්‍ෂේත්‍රයේ එතෙර , මෙතෙර කලාවට සම්බන්ධ ජ්‍යෙෂ්ඨතමයන්ගේ සිට නව තරුණ පරපුර තෙක් සෝමෙ නොදන්නා කෙනෙක් නැති තරම්.
කඩියෙක් වගේ කඩිසරව හිටපු සෝමෙ හදිසියේ අසනීප වූ‍ෙණ්, දෙදහස් ගණන්වල මැද වගේ. සෝමෙගෙ යාළුවො ටික දෙනෙක්, බණ්ඩාර , රෝහණ, රවීන්ද්‍ර ඩබල, රන්දෙනිය හා ගුරුගේ , ප්‍රේම්, තිලක් හේවා කපුගේ, සුනිල් එදිරිසිංහ, ලකී සමඟ මාත් එකතු වුණා. 2007 අප්‍රේල් 03 දා ජෝන් ද සිල්වා රඟහලේ පවත්වපු හරසර මංගල්‍යය සංවිධානය කරන්න. සෝමෙගෙ ඇස්වලින් එදා සතුටු කඳුළු ගලනව මම දැක්කෙ, මතක සැමරුම දේශනය කළ සුනිල් ආරියරත්නගෙ කතාව අහගෙන ඉඳල. ඒ විතරක් නෙවි සෝමෙ වෙනුවෙන් රසිකයන් පිනවන්න ගී ගැයූ නන්දා, වික්ටර්, සුනිල්, එඩ්වඩ් වගේ සහෘදයන්ගෙ ආදරේ දැනිලා. දයාබර සෝමේ - නමින් එදා පළවුණු සමරුවට මහාචාර්ය තිස්ස කාරියවසම් අපූරු සටහනක් ලියල තිබුණා.
“හිඟා නොකා හිඟා කා නාට්‍යයක් රචනා කොට නිෂ්පාදනය කළ නාට්‍යකරුවන්ට, ඔහු සල්ලි ලැබුණත් නොලැබුණත් උදවු කළා. සෝමෙගෙ කබල් ස්කූටරය ලුම්බිණි ශාලාව ළඟ හැන්දෑවට දකින්නට නැත්නම් එතැන නාටකයක් නොපවත්වන බව බොහෝ දෙනා පුරුද්දෙන් කීවා. සෝමෙ කළ්‍යාණ මිත්‍රයෙකි. ඔහු තම මිතුරන්ගේ දූ දරුවන් විස්සකට වඩා පෝරුවට නැංවූ මාමා ය. කතාවෙන් ද මාමා ය. එහෙත් කුලියට ජීවිතයේ කවදාවත් කතා කළේ නැත. කතා හදන්නට ඔහු තරම් දක්ෂයකු අපට හමු නොවේ’ ඔහු අල්ලේ පැලවෙන කතාත්, හිනායන කතාත්, උපහාස කතාත් කියන්නේ ඇඟට නොදැනෙන අන්දමටයි.” සෝමෙගේ චරිතය පිළිබඳ ඉතින් තව කුමක් කියන්නද? සෝමෙගෙ මිතුරු සමාජෙයේ දූ දරුවන්ට සෝමෙ මාමාය. අපිට නිකම්ම නිකම් සෝමේය. තවත් බොහෝ දෙනාට අයිපීබී සෝමේය. පවුලේ සමීප ඥාතීන්ට මුණුබුරු මිණිබිරියන්,ලේලිලා, බෑනලාට ඔහු බාබු ය. බාබු සීයා ය.

1996 දී රාජ්‍ය නාට්‍ය උළෙලේ 25 වන සංවත්සරය වෙනුවෙන් පැවති ප්‍රදර්ශනයේ දී සෝමපාල හේවාකපුගේ සමූහ ඡායාරූපයකට පෙනී සිටි අයුරු

‘ඔහු අපේ මිත්‍ර සමාගමයේ පවුල්වල පුතුන්ට ආදෙර්ය. ඒ ඔහුට එක්වර දියණියන් දෙදෙනෙකු (සුදින්තා හා සුලක්ඛණී) ලැබීමත් පුතෙකු නොලැබීමත් නිසා විය යුතුයි. සෝමේ අපට දැනෙන්නේ අපේම පවුලේ කෙනෙක් ලෙසයි. එක්කෝ මා ඔහුගේ බාල මල්ලී කෙනෙකු හෝ ඔහු අපගේ පවුලේ වැඩිමහල් සොහොයුරෙකු යයි දැනෙන තරමට ‍ෙළන්ගතුය. සමීපය. හිතවත්ය. ආදෙර්ය.
සෝමෙලාගේ වර්ගයේ බඩ බැඳගත් මිතුරන් මට ඇත්තේ අතළොස්සකි. ඒ අය බොහෝ දෙනා වන් ඇන්ඩ් ඕන්ලිය. සෝමේ නාට්‍ය පෝස්ටර් මුද්‍රණය, නාට්‍ය පෙළපොත් ප්‍රකාශනය, රංග පත්‍රිකා සැලසුම, මුද්‍රණය ආදී මුද්‍රණ කටයුතු මෙන්ම සම්බන්ධීකරණ සංවිධාන කටයුතු වලද අති දක්ෂයෙකි. රාජ්‍ය නාට්‍ය උළෙල 25 වන සංවත්සරය සඳහා උළෙලක් සිරිසර නම් ප්‍රදර්ශනය සංවිධානය කිරීමට, එවකට සංස්කෘතික අමාත්‍යාංශ ලේකම් ආරියවංශ රණවීර ඇරැයුම් කළේ සෝමේටය.
1996 ජුනි 22 - 29 තුළ පැවැති ප්‍රදර්ශනය සාර්ථක කර ගැනීමට සෝමේ තම කණ්ඩායම තෝරා ගත්තේ ය. සරත් සූරසේන, ජැක් කුලසිංහ, නාලන් මෙන්දිස්, නිමල් ඒකනායක,අතුල පීරිස් හා මා ද ඔහුගේ කණ්ඩායමට අයත් වූහ. සම්මානලාභීන්ගේ ඡායාරූප ගැනීමේ භාරදූර වගකීම පැවරුනේ සරත් පෙරේරාටයි. රාජ්‍ය නාට්‍ය උළෙල ඉතිහාසයේ කඩඉමක් සිහිපත් කළ අපූරු ප්‍රදර්ශනයක් බව එය නැරඹූ බොහෝ නාට්‍යකරුවන්ගේ අදහස් වීය. ඒ වෙනුවෙන් සෝමේට පිදුණු උපහාරයක් වීදැයි මම නොදනිමි.
සෝමෙගේ මුද්‍රණ ප්‍රචාරණ, සම්බන්ධීකරණ කටයුතුවලට අමතරව, ඔහුගේ නිර්මාණ හැකියාවන් කාව්‍ය රචනයෙහිද ගීත රචනයෙහි ද හමුවන බව මම දනිමි. ඔහුගේ තරුණ වියේ, ගමේදී පෙම්බැඳි යුවතියක් පිළිබඳ ඔහු විසින් ලියූ මේ ගීතය, ඔහුගේ හැත්තෑපස්වන උපන් දිනය දා රාත්‍රියේ ද ගැයූ බව මට මතකය.
“පැලේ සිටිනා දැලී
මගේ එකම හුරතලී
හොඳින් සිටී නම් මගේ සුදෝ
දෙනව යන්න පලු පැලී
උඩින් බැලූවත් දැලී
බිමින් බැලූවත් දැලී
හොඳින් සිටී නම් මගේ සුදෝ
දෙනව යන්න පලු පැලී...”

බුද්ධදාස ගලප්පත්ති

bgalappatty@yahoo.com

http://archives.dinamina.lk/baddaramalla/?sid=article&dt=2013/01/11&id=2013/01/11/b13011114

======================================

එඩ්වඩ් චන්ද්‍රසිරිගේ සටහනක්..

අයි.පී.බී. එකේ හේවාකපුගේ දෙබෑයෝ

60, 70 දශකවල සිංහල වේදිකාවේ ස්වර්ණමය යුගයේ දී හරවත් නාට්‍ය පෙන්වන ප්‍රේක්ෂකාගාර වටා රොක්වූ ප්‍රේක්ෂකයන් රැසක් අගනුවර වගේම දිවයිනේ ප්‍රධාන නගර සෑම එකකම පාහේ සිටියා. කොළඹින් හොඳ නාට්‍යයක් බිහිවෙද්දී එය තම නගරයේ පෙන්වීම සඳහා දින වෙන්කර ගන්නට සැදී පැහැදී සිටි පළපුරුදු සංවිධායකයන් රැසක් ද බිහිවී සිටියා. මේ වකවානුවෙදි නාට්‍යකරුවන්ට තමන්ගේම නිවහනක් වුණේ මරදානේ, අයි.පී.බී. මුද්‍රණාලය. තමන්ගෙ නාට්‍යයේ ප්‍රවේශ පත්‍ර අලුත් නිමාවකින් මුද්‍රණය කර ගන්නට, ලයිනෝලියම් ක්‍රමයට නාට්‍ය පෝස්ටරයක් නිර්මාණය කර ගන්නට, සමරු කලඹක් කලාත්මකව සකසා ගන්නට නාට්‍යකරුවන් වගේම නාට්‍ය සංවිධායකවරුන් ගියේ අයි.පී.බී. මුද්‍රණාලයට.
මෙම මුද්‍රණාලය පවත්වාගෙන ගියේ අයිය – මලෝ දෙදෙනෙක්. අයියා ඉස්කෝල මහත්තයා නමින් කා අතරත් ප්‍රකට වුණු එඩ්වින් හේවාකපුගේ. ඔහු ගේ බාල සහෝදරයා සෝමපාල හේවාකපුගේ. ස්වේච්ඡාවෙන් ඉදිරිපත්ව, කලා ලෝකයේ කාටත් උදව් උපකාර කළ කෙළිලොල් තරණයකු වූ ඔහු කා අතරත් ප්‍රකට වුණේ ‘අයි.පී.බී. සෝමේ’ නමින්.
පාසල් සිසුන් තම පාසල්වල විවිධ සමාගම්වලට ආධාර පිණිස නාට්‍ය සංවිධානය කිරීමේ වැඩි ප්‍රවණතාවයක් ඒ දිනවල දක්නට ලැබුණා. එම හේතුව නිසා අයි.පී.බී. මුද්‍රණාලය නිතර පාසල් සිසුන්ගෙන් පිරී පැවතුණා. පාසල් සිසුන් වඩාත් ප්‍රිය කළේ තම මුද්‍රණ ඇණවුම පි‍්‍රයමනාප තරුණයකු වූ සෝමේට භාරදීමටයි. ගම්භීර පෙනුමකින් යුත් නිහඬ පුද්ගලයකු වූ ඉස්කෝල මහතා හා සමාගමට සිසුන් යොමවුණේ නැහැ.
තමන් මුද්‍රණය සඳහා භාරදුන් ප්‍රවේශ පත්‍ර වගයක් ලබාගැනීමට දවසක් දා පාසල් සිසුන් කීපදෙනෙක් අයි.පී.බී. මුද්‍රණාලයට ගොඩවුණා. සෝමේ පේන තෙක් මානයක නැහැ. ඉස්කෝල මහතා මේසයක් ඉදිරිපස පුටුවක වාඩිවී පුවත්පතක් බලමින් සිටියා.
”මොකෝ මේ ළමයි?” මුද්‍රණාලය තුළට එබිකම් කරන ළමුන් දුටු ඉස්කෝලෙ මහතා ඇසුවා.
”අපි මේ ‘හුණුවටයේ’ ටිකට් වගයක් ප්‍රින්ට් කරගන්ඩ බාර දුන්නා, සෝමෙ අයියට. ඒක ගෙනියන්ඩ ආවේ’ එක සිසුවෙක් කිව්වා.
”ආ.. ඉන්ඩ පොඩ්ඩක් බලන්ඩ” මෙසේ කියූ ඉස්කෝලෙ මහතා හෙමිහිට නැගිටලා මුද්‍රණාලය තුළට ගියා. පැය භාගයක් විතර ගතවුණා. ඉස්කෝලෙ මහත්තයා එළියට එන පාටක් නැහැ. සෝමෙ ඉන්න වගක්වත් නැහැ.
තවත් අඩහෝරාවක් ගෙවෙද්දී එක සිසුවෙක් නොඉවසිල්ලෙන් මෙහෙම කිව්වා.
”වරෙන් බං යන්ඩ. දැන් පැයක් විතර ගියා..”
”ඉන්ඩ පොඩ්ඩක් බලන්ඩ” කියලනෙ ඉස්කෝලේ මහත්තයා ඇතුළට ගියෙ. තව පොඩ්ඩක් බලමු” තවත් සිසුවෙක් කිව්වා.
”උඹලට වල්ගෙ පෑගිලා. ඉන්ඩ පොඩ්ඩක් බලන්ඩ කිව්වේ ‘අයි.පී.බී.’ කියන එක. තේරෙන්නෙ නැද්ද .. යමං යන්ඩ” සිසුවා කේන්තියෙන් කියනවා ප්‍රවේශ පත්‍ර මිටිය සොයමින් සිටි ඉස්කෝලෙ මහතා කට කොනකින් සිනාසෙමින් අසා සිටියා.

======================================

පෝස්ටර් කලාවේ ප්‍රවීණයකු මෙන්ම නාට්‍ය කලා ක්ෂේත්‍රයේ දිගුකාලීන හිතවතෙකු වූ සෝමපාල හේවාකපුගේ මහතා ඊයේ (2016.04.12) අභාවප්‍රාප්ත විය. සිය සොයුරා සමඟ එක්ව මරදානේ අයි. පී. බී. මුද්‍රණාලය පවත්වාගෙන ගිය හෙයින් ඔහු " අයි.පී.බී. සෝමේ " නමින් ප්‍රකට විය.
මාතර නාවිමන ප්‍රදේශයේ දරුවන් 13 දෙනෙකුගෙන් යුතු පවුලක බාලයා ලෙස උපන් ඔහු අධ්‍යාපනය ලැබුවේ මාතර ශාන්ත තෝමස් විද්‍යාලයෙනි. එඩ්වින් හේවාකපුගේ නම් ගුරුවරයකු වූ සිය වැඩිමහල් සොයුරා කොළඹට පැමිණ ආරම්භ කරන ලද අයි.පී.බී. මුද්‍රණාලයේ වැඩ කටයුතු වලට සහාය වීමට ඔහුද කොළඹ පැමිණෙන්නේ එස්. එස්.සී. විභාගයෙන් අනතුරුවය.
60-70 දශකයන් හි ලාංකේය නාට්‍ය කලාව එහි හිණිපෙත්තේ පැවති යුගයක ඉතා ආකර්ශනීය පෝස්ටර්, ප්‍රවේශපත් සහ සමරු කළඹ සකසමින් ඔහු නාට්‍ය ප්‍රචාරණයට දායක විය. ඕෆ්සෙට් මුද්‍රණ යන්ත්‍ර නොතිබුණු යුගයක අකුරු කපා අමුණමින් ඉතා නිර්මාණශීලී ලෙස මුද්‍රණය කෙරුණු පෝස්ටර් නිසා අයි.පී.බී. මුද්‍රණාලය ක්ෂේත්‍රයේ කා අතරත් එදා ප්‍රචලිත විය. එවකට තිබූ එකම ප්‍රචාරණ මාධ්‍ය වූයේද පෝස්ටරය පමණක් හෙයින් මෙහි වටිනාකම බොහෝ විය. නාට්‍ය සහ සංගීත ප්‍රසංග සඳහා නිර්මාණය කෙරුණු පෝස්ටර් නිසාවෙන් ම කලා ක්ෂේත්‍රයේ ප්‍රසිද්ධ චරිත නිතර ගැවසෙන තැනක් බවට ඔවුන්ගේ මුද්‍රණාලය පත්ව තිබිණි.
කලාවට ඇති ලැදිභාවය සහ හිතමිතුරුකම් නිසාම ඔහු ඇතැම් මුද්‍රණ කටයුතු සිදුකර තිබුණේ මුදල් ගැනීමෙන් තොරවය.
එවකට ඔහුගේ ප්‍රසිද්ධිය කෙතරම්ද යත් නාට්‍ය පෙන්වන ශාලාව අසල ඔහුගේ ස්කූටරය නවතා නොතිබීණි නම් අදාල නාට්‍ය 'වැඩකට නැති එකකැයි' කියවුණු බවද පැවසේ.
වැඩිමල් සොයුරු එඩ්වින් හේවාකපුගේ මහතාගේ අභාවයෙන් අනතුරුව සෝමපාල මහතා මුද්‍රණාලය වසා දැමුවේය. වෙනත් ආයතනයකට සම්බන්ධ වී සිටිය දී ඔහු අසනීප වූ මොහොතේ කලාව තුළ එතෙක් ඔහු ඉපයූ මිනිස්කම් කොතෙක්දැයි මනාව පෙන්නුම් කෙරුණේ හිතවත් කලාකරුවන් එක්ව "ආදරණීය සෝමේ" නමින් සංගීත ප්‍රසංගයක් පවත්වා ප්‍රතිකාර සඳහා අවශ්‍ය මුදල් සොයා දීමෙනි. කලාවේ මේ දිගු කාලීන හිතවතා බොහෝ මතකයන්ද රැගෙන ඊයේ නික්ම ගියේය.
ඔහුගේ දේහය 14 වැනිදා පස්වරු 2.00 සිට බොරැල්ල ජයරත්න මල්ශාලාවේ මහජන ගෞරවය උදෙසා තැන්පත් කර තැබීමට නියමිත අතර අවසන් කටයුතු 15 වැනිදා සවස 5.00ට බොරැල්ල කනත්තේදී ඉටු කිරීමට නියමිතය.

=======================================

එඩ්වඩ් චන්ද්‍රසිරිගේ සටහනක්..

සොමි සබඳ සෝමේ

සොඳුරු රසවතකුගේ නික්ම යාම

මුලින්ම අයි. පී. බී. මුද්‍රණාලයට එන සේවා දායකයාගේ ස්වභාවය අනුව ඔහුට ළෙන්ගතුව 'මිස්ටර්' හෝ 'ඔහේ' යනුවෙන් ආමන්ත්‍රණය කරන සෝමේට දෙතුන් වරක් පැමිණි හුරුපුරුදු වන තැනැත්තා 'මචං' වෙයි. කුසගිනි තදින් දැනෙන්දදී යමක් ගිල දමන සෝමේ ඊට පෙර එහි සිටින කිසියම් සේවාදායකයකු වේ නම් ඔහු අමතන්නේ 'මචෝ' උඹ කාලද?' යනුවෙන් අසමිනි.
පසුගිය සතියේ අප අතරින් සදහටම සමුගත් සෝමපාල හේවාකපුගේ මහතා හෙවත් අප නිරන්තරයෙන් ඔහු හැඳින් වූ අයුරින් කිවහොත් අයි. පී. බී. සෝමේ පිළිබඳ අපගේ දීර්ඝ මතකය 70 දශකයේ මුල් භාගය දක්වා දිව යන්නකි.
1971 වසරේදී අප සයිමන් නවගත්තේගමයන්ගේ මඟ පෙන්වීමෙන් ධම්ම ජාගොඩ ගුරු දේවයන් සෙවණේ ලයනල් වෙන්ඩ්ට් රංග ශිල්ප ශාලිකාවේදී නාට්‍ය සහ රංග කලා ඩිප්ලෝමාව හදාරා නිම කළ නමුත් එම ශිල්ප ශාලිකාවේ සෙසු සමකාලිනයන් නිෂ්පාදනයෙන්, රංගනයෙන් නාට්‍ය රචනයෙන් හෝ වෙනත් අනුශාංගික අංශයකින් නාට්‍ය කලාවට දායක වෙද්දී මා'තින් සිදු වූයේ සෘජු ලෙස නිර්මාණයකට දායක නොවී නාට්‍ය සංවිධානය කෙරෙහි යොමුවීමයි.
නාට්‍ය සංවිධාන ක්ෂේත්‍රය තුළ මගේ කාර්යභාරය ක්‍රමිකව පුළුල් වෙද්දී නාට්‍ය ප්‍රවේශ පත්‍ර, රංග පත්‍රිකා, පෝස්ටර් සහ සමරු කලඹ යන නාට්‍යයේ ප්‍රමුඛ මුද්‍රණ අවශ්‍යතා නාට්‍ය කලාවට අනන්‍ය වූ සුවිශේෂී රටාවකින් නිම කර ගැනීම සඳහා අප නිරායාසයෙන්ම යොමු වූයේ කොළඹ මරදානේ එල්ෆින්ස්ටන් රඟහල පිටුපස කේ. ඩී. ඩේවිඩ් මාවත අවසන් වන තැන පිහිටි අයි. පී. බී. මුද්‍රණාලය වෙතය.
වෙනත් බොහෝ මුද්‍රණාලවල මෙන්ම ව්‍යාපාරික ස්ථානවල ද විවිධ ප්‍රමාණයන්ගෙන් තේමා රටාවන්ගෙන් යුතු ආකර්ෂණීය නාම පුවරු ප්‍රදර්ශනය කර තිබෙන නමුදු මගේ මතකයේ හැටියට නම් එවන් නාම පුවරුවක් අයි. පී. බී. මුද්‍රණාලය ඉදිරියේ නොවීය.
එල්ෆින්ස්ටන් සිනමාහල අයිනෙන් කේ. ඩී. ඩේවිඩ් මාවතට පිවිසෙද්දී මුලින්ම අප නෙත ගැටෙන්නේ ව්‍යාපාරික ස්ථාන කීපයකි. ඉන් පසු එම පටු මාර්ගය දෙපස වූයේ ගෙවල් පේළි දෙකකි.
අයි. පී. බී. මුද්‍රණාලය පිහිටි දකුණුපස වූ ගෙවල් පේළියත්, මුද්‍රණාලයත් අතර පිහිටියේ මරදාන සුප්‍රකට බුහාරි හෝටලයේ මුළුතැන්ගෙයයි. කේ. ඩි. ඩේවිඩ් මාවත නිමා වන්නේ මුද්‍රණාලයට යාබදව දිවෙන මහා කුණු කාණුවකිනි.
එසේම අක්‍රමත්ව ගොඩනැඟුණු රළු, විසල් බිත්තිවලින් යුත් අඳුරු මුද්‍රණාලය ද එහි වූ අබලන් පුටු, මේස, පොත් අල්මාරි, සේම එහි සේවය කළ පැරණි පන්නයේ සේවක මඬුල්ල ද මුද්‍රණලයට පිවිසෙන සේවාදායකයකුගේ සිත් අලවන දසුන් නොවේ. මේ සකලවිධ පසුගාමී තත්ත්වයන් මධ්‍යයේ මහා නාට්‍යකරුවන් ප්‍රධාන සමස්ත නාට්‍ය ක්ෂේත්‍රයේම නියමුවෝ ප්‍රකට ලේඛකයෝ, ප්‍රවිණ පුවත්පත් කලාවේදීන් වැනි අපගේ බුහුමනට පාත්‍ර වූ සුවිශේෂී පුද්ගලයෝ අයි. පී. බී. මුද්‍රණාලය වෙත රොද බැඳ ගැනීමේ රහස කුමක්දැයි විමසා බැලීම සුදුසුය.
එවන් නාගරික රළු පරිසරයක් කිසිසේත් අපේක්ෂා කළ නොහැකි නාට්‍ය කලාවට අනන්‍ය වූ සොඳුරු නිමාවකින් යුත් මුද්‍රිත නිර්මාණ අයි. පී. බී. මුද්‍රණාලය තුළින් බිහිවීම ඒ සඳහා හේතුකාරක වූ ප්‍රධාන සාධකය වූයේ යැයි හැඟේ.
ඒ පිටුපස වූ අනෙක් ප්‍රබලතම සාධකය වූයේ එහි මුද්‍රණ කාර්යභාරය සියුම් උපක්‍රම හස්තයකින් මෙහෙය වූ සෝමපාල හේවාකපුගේ නම් වූ දැවැන්ත චරිතයයි. හේ දැවැන්ත චරිතයක් වූ බැව් ප්‍රකට වන්නේ ගාම්භිර, බැරෑරුම් ස්වභාවකින් වෙනුවට අතිශය සොඳුරු, තමන්ට උපත්පත්තියෙන්ම උරුම වූ සරල හැසිරීම් රටාවකින් අයි. පී. බී මුද්‍රණාලය තුළ ක්‍රියාක්මක වීමෙනි.
අයි. පී. බී. මුද්‍රණාලයේ හිමිකරු වූයේත්, එහි සභාපති, කළනාකරණ අධ්‍යක්ෂ ධූරය හෙබ වූයේ එක් කලෙක කොළඹ හිල් වීදියේ කුමාර විද්‍යාලයෙහි ගුරුවරයකු වූ එඩ්වින් හේවාකපුගේ මහතාය. හේ සුදු ජාතික ඇඳුමින් නිතර සැරසුණු, බැරෑරුම් පෙනුමක් මුහුණේ රැඳුණු නිහඬ පුද්ගලයෙකි. හේ ඩේවිඩ් මාවත දිගේ සුනාමි රළ පෙළක් නැග එනු දුටුවද නොසැලෙන චරිතයකි. මුද්‍රණාලයේ නිල නොලත් මෙහෙයුම් කළමනාකරු වූ සෝමේ තම දෙටු සොයුරු ඉස්කෝල මහතාට වඩා හාත්පසින්ම වෙනස්, කෙළිලොල් අපූර්ව පුද්ගලයෙකි.
හේ මුද්‍රණාලය තුළ දුව පැන ඇවිදිමින් එහි සේවකයන් හට විවිධ රාජකාරි පවරයි. සොදුපත් බලයි. මුද්‍රණාලය සඳහා අවශ්‍ය කඩදාසි, තින්ත වැනි දෑ පිටකොටුවට ගොස් රැගෙන එයි. පුංචි බොරැල්ලට ගොස් ඊයම් අකුරු රැගෙන මරදානෙන් ලී අකුරු නිම කර ගනියි.
ඒ අතර මුද්‍රණ දැන්වීම් රැගෙන පමිණෙන සේවා දායකයන්ගේ අවශ්‍යතා ඉටුකර දෙයි. ඔවුන් හා කවට වදනක් දොඩයි. ඒ අතර හිතවතකු වූයේ නම් කිසියම් යටි අරුතක් ගැබ්වුණු සිනා කතාවක් ඉඟිමරා කියා ඔහු සනසයි. උදෑසන මරදානට ළගා වූ වේලේ පටන් බිම් කරුවල වැටෙන තෙක් සෝමේගේ දවස ගෙවෙන්නේ එපරිද්දෙනි.
මාතර ශාන්ත තෝමස් විද්‍යාලයේදී සිප්සතර හැදෑරූ එහෙයින්ම ඉංග්‍රීසි බස හොඳින් හැසිරවීමේ හැකියාවක් ඇති අයකු වුවද හේ තම ඉංග්‍රීසි දැනුම අභිමානයක්, සැරසිල්ලක් කර නොගත් අමුම අමු ගැමියකුගේ ස්වභාව නිරන්තරයෙන් පළ කළ අව්‍යාජ මිනිසෙකි. 'ඔහේ සරච්චන්ද්‍ර මහත්තයාව හම්බ වුණාද? හෙන්රි ජයසේන මහත්තයා ඔහේට දිනයක් දුන්නද? නාට්‍යය ඔහේලාගේ ගමට ගෙනියන්න දිනේ ස්ථිර කර ගත්තද? හේ මුද්‍රණ අවශ්‍යතා සඳහා තමා වෙත එන කොළඹින් බැහැර සංවිධායකවරු අමතා විමසමින් ඔහු සංවිධාන කටයුතු පිළිබඳ වැදගත් උපදෙස්, තොරතුරු ලබා දෙයි.
මුලින්ම අයි. පී. බී. මුද්‍රණාලයට එන සේවා දායකයාගේ ස්වභාවය අනුව ඔහුට ළෙන්ගතුව 'මිස්ටර්' හෝ 'ඔහේ' යනුවෙන් ආමන්ත්‍රණය කරන සෝමේට දෙතුන් වරක් පැමිණි හුරුපුරුදු වන තැනැත්තා 'මචං' වෙයි. කුසගිනි තදින් දැනෙන්දදී යමක් ගිල දමන සෝමේ ඊට පෙර එහි සිටින කිසියම් සේවාදායකයකු වේ නම් ඔහු අමතන්නේ 'මචෝ' උඹ කාලද?' යනුවෙන් අසමිනි. ඊට ලැබෙන ප්‍රතිචාර අනුව අනුභව කරන දෙයින් කොටසක් ඔහුට ද ලබා දෙමිනි. සෝමේ මේ සෑම දෙයක්ම කියන්නේ කරන්නේ හදවතින්මය. මූණඉච්ඡාවට තෙපලන ව්‍යාජ කියුම් කෙරුම් සෝමේ තුළ නොවීය.
ඉහ වහා ගිය මෙබඳු මිනිස් ගුණ දම්වලින් අනූන වූ මේ විරල මිනිසා සමීප වන්නට, එමෙන්ම නිරන්තරයෙන් ඔහුගේ චර්යාව නිරීක්ෂණය කරන්නට ඔහු හා සමීපව ඇසුරු කරන්නට ඔහු වෙතින් යහගුණ ද රැසක් ඉගෙන ගන්නට අපි අවකාශ ලැබුවෙමු. නාට්‍ය කළමනාකරණයට අදාළ අපගේ කාර්යාලයීය කටයුතු අයි. පී. බී. මුද්‍රණාලයේ රැඳී සිට කළේ එඩ්වින් හේවාකපුගේ මහතා විසින් 80 දශකයේ අග භාගයේදී කරන ලද ආරාධනයක් හේතුවෙනි.
එතැන් පටන් වසර ගණනාවක් පුරා සෝමේගේ ළෙන්ගතු ඇසුර ලබන්නට ඔහුගේ සරල ප්‍රියමනාප පැවැත්මේ පහස විඳින්නට ඔහුගෙන් බොහෝ දෑ හදාරන්නට අප භාග්‍යවන්ත වූ බැව් සිහිපත් කරන්නේ සොම්නසිනි.අප එහි ගත කළ වකවානුවේ කලා ලෝකයේ නමක් දිනූ තවත් අපූර්ව පුද්ගලයන් දෙදෙනෙකු ද වරින් වර අප මෙන්ම අයි. පී. බී. මුද්‍රණාලයේ රැඳී සිටියා මතකය.
ඉන් එක් අයකු වන්නේ අති දක්ෂ ඡායාරූප ශිල්පියකු සේම මුද්‍රණ සැලසුම් ශිල්පියකු ලෙස තම ප්‍රතිභාව ප්‍රකට කළ රැලෙක්ස් රණසිංහයන්ය. අනෙකා වූයේ පෙරළිකාර ලේඛකයකු වූ අජිත් තිලකසේනයන්ය.බොහෝ ඇසූ පිරූ තැන් ඇති මේ වියතුන් මැද සෝමේගේ රසාලිප්ත පරිසරයේ අප ගෙවූ ජීවිතය රස ගුලාවක් වූයේය.
නාට්‍යකරුවන් හා නිතර හැසිරෙන ඒ නිසාම අයි පී. බී. මුද්‍රණාලය හා සෝමපාල හේවාකපුගේ මහතා ද දන්නා හඳුනන සරත් නමැති කලා ලෝලියකු දිනක් උදය වරුවේ ලේක්හවුසියට ගොස් එවක සරසවිය කර්තෘ ධූරය දැරූ තිලකරත්න කුරුවිට බණ්ඩාරයන් මුණ ගැසුණේය. හේ කුරුවිට බණ්ඩාරයන් හඳුනාගත්තේ ද නාට්‍යකරුවකු මඟිනි.
'මොකී සරත් අද තකහනියක් මේ පැත්තේ?' කුරුවිට බණ්ඩාර මහතා සරත්ගෙන් විමසුවේ පුළුල් සිනහවක් පාමිනි.
අපේ තාත්තා හදිසියේ මැරුණා තිලක් අයියේ' සරත් කීවේ හැගුම්බර ස්වරයෙනි.
'ඇත්තද . . .' කුරුවිට බණ්ඩාරයන් කම්පා වෙමින් විමසුවේ අයාගත් මුවෙනි. 'සරත් දැන් දුක් වෙලා පලක් නෑ. කොහොම හරි හිත හදාගන්ඩ බලන්ඩ. මට විස්තර ඔක්කොම දෙන්ඩ. මම මරණය ගැන 'සිළුමිණේ' නිව්ස් එකක් දාන්නං. එතකොට 'දිනමිණ'ටත් ඒ නිව්ස් එක දෙමු. කාට හරි මරණය ගැන දන්වන්න එහෙම ඕනේ නං අපි එකත් මෙහෙන් කරමු. දැන් කාට කාටද මරණෙ ගැන දැන්නුවේ' කුරුවිට බණ්ඩාරයන් කරුණාවෙන් විමසුවේ ඔහුට උපකාරීවීමේ අදහසිනි.
'මම එන ගමන් මරදානෙන් බැහැලා අයි. පී. බී. එකට ගිහින් සෝමේ අයියට මරණේ ගැන දැන්නුවා' සරත් කීවේය.
'හැබෑද , එහෙම නං ඒක පත්තරේ දාන්න ඕනෑ වෙන්නෙ නැහැ' කුරුවිට බණ්ඩාරයන් කීවේ මරණය මොහොතකට අමතකව නැගී ආ සිනාව ආයාසයෙන් වළක්වා ගනිමිනි.

2000 දශකයේ මැද භාගයේදී ඔත්පළ වූ සෝමේට කළගුණ දැක් වූ සත් පුරුෂයන්ගේ වටිනා ක්‍රියාකාරකම් ද්විත්වයක් මෙහිදී සිහිපත් කරනු වටී. ඉන් පළමුවැන්න 2007 වසරේ දිනෙක ජෝන් ද සිල්වා සමරු රඟහලේදී පැවැත්වුණු හරසර මංගල්‍යයයි. ඒ සඳහා මුලික වූ ප්‍රේම් දිසානායක, බණ්ඩාර ඇහැලියගොඩ, බුද්ධදාස ගලප්පත්ති වැනි කලාකරුවෝ අපගේ ගෞරවයට පාත්‍ර විය යුතුය.
එහි දෙවැන්න සෝමේ බොහෝ අබලන්ව සිටි මේ මෑත භාගයේදී ප්‍රකට ලේඛිකා කැත්ලින් ජයවර්ධන ලියා රනිල් ඇල්විටිගල නිකුත් කළ 'සොමි සබඳ සෝමේ' ග්‍රන්ථය දොරට වැඩීමයි. එය ද ඔහු වෙනුවෙන් කළ ඉතා අනගි උපහාරයකි. මේ දෙපාර්ශවයම අපගේ ගෞරවයට පාත්‍ර විය යුතු වන්නේ ඔවුන්ගේ ප්‍රතිචාරයන් විඳීමෙන්, ඒ සඳහා එකතු වූ කලා ලෝකයේ සහෘදයන් දැකීමෙන් සෝමේ ඒ අවස්ථාවන්හිදී ඉහළම තෘප්තියක් ලැබිමේ හේතුවෙනි.
'සොමි සබඳ සෝමේ' ග්‍රන්ථය නිකුත් වූදා සෝමේ රෝද පුටුවේ සිට කළේ අප හද සසල කරන කතාවකි.
'මේ හැමෝම අද මා වෙනුවෙන් මෙතැනට ආවට බොහොම ස්තූතියි. ඔහේලා හැමෝම මගේ මරණෙටත් එන බව මම දන්නවා. මම අද මේ හැමෝටම ස්තූති කරලා කතා කරන්නේ මගේ මරණය වුණාම මට ඔබව පේන්නේ නැති හින්දා. එදාට මට ඔබට කතා කරන්නට නොලැබෙන හින්දා. මේ නොබෝදා එළැඹුණු ඒ අවසන් ගමන සිහිපත් කරමින් සෝමේ එසේ කීවේ එහි සිට සැවොම හඬවමිනි.
සදාදරණීය මිතුරු සෝමේ,
ඔබට නිවන් සුව!

http://www.sarasaviya.lk/2016/04/21/?fn=sa16042113

============================================

  චන්ද්‍රරත්න බණ්ඩාර

සෝමපාල හේවාකපුගේ

මෙම ලිපිය රාවය පුවත්පතේ 2016-04-24 දින පලවූවකි.

බලවත් සංස්කෘතික මිනිසෙකුගේ අහිමිවීමක්
          කලා ක්ෂේත‍්‍රයේ නිමග්න බොහෝ උදවියට සෝමපාල හේවාකපුගේ සමග බෙදා හදාගත් චමත්කාරජනක ජීවන අත්දැකීම් සමුදායක් තිබිණි. ඔහුගේ මරණයත් සමග මතක වැස්සක් පරිද්දෙන් ඒ අත්දැකීම් සමුදාය මාධ්‍ය හරහා බෙදා හදා ගැණිනි. සෝමේ හා මගේ ඇසුර ඇරඹෙන්නේ මීට වසර තිහක පමණ කාලයක සිටය. ඔහු අපූරු චමත්කාර ජනක හා ශක්තිමත් ගමන් සගයෙකු විය. ඔහුගේ මිතුරු ජාලයට ඇතුලත් වූ කවර තරාතිරමේ පුද්ගලයෙකු වේවා එකම සමානත්වයකින් ඇසුරු කළේය. අමරදේව පණීභාරත චිත‍්‍රසේන කේමදාස මනෝ දිද්දෙණිය රෝහණ නිමල් ලක්ෂ්මන් හඳගම වේවා අප වැනි ඊට වඩා බොහෝ පහල තලයක අයෙකු වේවා මිත‍්‍රයෙකු නම් සෝමේට ඒ සියල්ලම සමාන මිතුරන්ම විය.
         ඔහු අඩපන වී මියයමින් සිටියේ තරමක කාලයක සිටය. ගිය වසරේ සැප්තැම්බරයේ රෝගීව සයනාසනව සිටි සෝමේ බලන්නට ගිය විට පැරණි පුරුදු සතුටෙන්ම ඔහු අපව පිනවීය. අභාග්‍ය සම්පන්න රෝගී ඉරණමකට කලක් තිස්සේ  ගොදුරු වී සිටි ඔහුට ප‍්‍රබෝධමත් ජීවන හුස්මක්  ආපසු ලැබුණු බව පැවසුවේ නිමල් ඒකනායකය. ආපසු ලබා ගැනීමේ චේතනාවෙන් තොරව මිත‍්‍ර ප‍්‍රජාවකට කළ මෙහෙවර කෘතගුණයක් ලෙස නැවත ඒ මිතුරන් විසින්ම ලෙඩ ඇඳට වැටුණු සගයාට නැවත පුදා තිබුණු නිසාය ඒ.
          සෝමපාල හේවාකපුගේ යනු සැබෑ සංස්කෘතික මිනිසෙකි. මගේ ඔහු කෙරේ වන ළබැඳියාව අභිබවා මා විසින් සෝමේ හඳුනා ගන්නේ එලෙසිනි. සෝමපාල හේවාකපුගේ වැනි සංස්කෘතික මිනිසුන් තැනූ සමාජ පරිසරය ශී‍්‍ර ලංකාව තුළින් අහෝසි වී ඇති බව මගේ හැඟීමයි. අශෝක හඳගම කියනා පරිද්දෙන් සිනාව අමතක වූ සමාජයක ජීවත් වන අපට සෝමේ සිනාවේ තෙත් බව කියා දුන් දෙවියෙක් බඳු මිනිසෙක් විය.
          ශී‍්‍ර ලාංකීය කලාවේ ස්වර්ණමය දශකයක් වූ හැටේ දශකයේ සිට 21 වන සියවස දක්වා කලා සංස්කෘතික ක්ෂේත‍්‍රයේ නිරත නිර්මාණ කරුවන් සමග ගැවසුණු සෝමේ ඒ කාලය තුළ පරම්පරා අතර ගමන් කළ ¥තයෙකු බවට පත්වූ සත්පුරුෂයෙකි. එමෙන්ම පරම්පරා අතර මිතුරුදමේ පාලම් තැනූ මිනිසෙකි. එකල චව්කොස්කිගේ ීඅ්බ ක්නැ ඔහු අතට පත්වූ විට එය අසා රස විඳ ඔහුගේ මිතුරු ලැයිස්තුවේ සුදුස්සන් අතට එය පත් කළේ දැනුම හා රස විඳීම බෙදා හදා ගත යුතු දෙයක් යැයි විශ්වාස කළ හෙයිනි. ඔයැ ඛ්ිඑ ඔැපචඒඑසදබ  දෙ  ක්‍යරසිඑ බියගම මර්වින් පෙරේරා පියතුමාගේ ආස‍්‍රමයේදී ඔහු නරඹා තිබිණ. ඉනික්බිති සමහර හැන්දෑවල එය නැරඹිය යුතු යැයි සිතෙන පිරිස් ෂඡුඊ මුද්‍රණාලයට එක් රැුස් කොට කාගේ හෝ වාහනයකින් බියගමට ගෙන ගොස් එය නරඹන්නට සැලස්වූවා මට මතකය. එකිනෙකා හා මෙලෙස නරඹන හා විඳින කලාකෘති ගැන කතා කරන ඔහු ඒවායේ දී මතුවන අදහස් තම මිතුරන් අතර බෙදා හදා දුන්නේය. බි‍්‍රතාන්‍ය කවුන්සිලයේ වේවා, ඉන්දියානු සංස්කෘතිය මධ්‍යස්ථානයේ වේවා, ලූම්බිනියේ ලයනල් වෙන්ට්ඞ් හි වේවා උසස් කලා කෘතියක් නැරඹීමට අවස්ථාව ලැබුණු විට ඔහු ඒ තොරතුරු අනෙකුන් හා බෙදා හදා ගනිමින් ඒ ආස්වාදය ජනගත කළේය. සැබවින්ම ප‍්‍රත්‍යන්ත ප‍්‍රදේශයක සිට අග නගරයට සංක‍්‍රමණය වූ අපගේ උසස් කලා රසාස්වාදනයට මං පෙත් විවර කර දුන් මහෝත්තමයන් අතර කෙනෙකි සෝමපාල හේවා කපුගේ, එවැනිම අනෙක් තැනැත්තා දිවංගත පියසේන ගුණතිලකයන්ය. හැරල්ඞ් පීරිස් තවත් එවැන්නෙකි.
        මාතරින් කොළඹට පැමිණි සෝමේ සිය සොහොයුරා ඇසුරෙන් මුද්‍රණ කර්මාන්තයට පිවිසුණි. ද්විභාෂික උගතෙකු වූ ඔහුගේ මනරම් ආත්මය තුළ කළ එළියට නොගත් කලාකරුවෙකුද සිටියේය. ඔහු ලියූ ඇතැම් කවි එකළ මා සංස්කරණය කළ ‘මාර්ඟ’ සඟරාවේ පළ කර ඇත. අශෝක හඳගම සෝමේ තුළ සිටි විශේෂිත චරිතාංග නළුවා එළියට ගත්තේය. චිත‍්‍රසේන ලෙස්ටර් වැන්නන් සමග ඉංගිරිසියෙන් ගනුදෙනු කළ ඔහු බොහෝ දෙනා සමග සිංහලෙන් ගනු දෙනු කළේය.
        විවිධ පක්ෂවල ප‍්‍රබලයන් සෝමේගේ මිතුරන් වුවත් ඒ කිසි පක්ෂයක ඔහු අනුගාමිකයෙකු නොවීය. ඒ සියල්ල සමග ඔහු සම සිතින් ඇසුරු කළේය.  කලි කලහයන්ට මැදිවන සියලූ දෙයින් මිදී ඊට ඉහළින් සිටීමට හැකි සමත්කම සෝමේට තිබිණි.
          කලාකෘතියක් නිෂ්පාදනය වූ පමණින් එයට හිමි ආනුභාවය සමාජ ගත වන්නේ නැත.  ඒ සඳහා දියුණු සහෘද රසික පර්ෂදයක් අවශ්‍යය. හැටේ දශකයේ කලාව ආනුභාව සම්පන්න වන්නේ එදා තිබුණු ඒ රසික පර්ෂදය හරහාය. අද පවතින ප‍්‍රබුද්ධ රසික පර්ෂදයේ දුබල බව වත්මන් කලාවේ තත්වය මෙසේ වීමට බලපා ඇත. හැටේ දශකයේ කලාව හා කලාකරුවන් ඇසුරින් හුවමාරු වූ ඥාන සම්භාරය සෝමෙට බලපෑ අතර එයම කලාව වෙනුවෙන් යම් යම් පරිත්‍යාග කිරීමට ඔහු පෙළඹවීය. එමෙන්ම ඊට පසු යුගයක කලාව සිය ආත්ම ප‍්‍රකාශනය කරගත් බොහෝ උදවියට සෝමේ සිය අතීත අත්දැකීම් ඇසුරෙන් කියා දුන් බොහෝ දේ තම කලාවේ හැඩහුරුකම සකසා ගැනීමට බලපෑවේය.
        කවිය සිනමාව චිත‍්‍රය නවකතාව නර්තනය සංගීතය ප‍්‍රචාරණ කලාව වැනි විවිධ කලා මාධ්‍යයන්හි දැවැන්තයෝ ද ආධුනිකයෝ ද ෂඡුඊ ආයතනයට පැමිණ සෝමේ වටා ගොනු වූහ. මුද්‍රණ කටයුත්තකට පමණක් නොව මරදාන පැත්තේ ආ විට සෝමේගේ තැන රජයන හිතකාමී පරිසරය නිසා කලි කලහයෙන් මිදී සිතට සහනයක් පතාමත් බොහෝ උදවිය ඔහු හමුවට ගියහ. එතනදී අන්තර් විෂයයන්හි නිරත එකිනෙක කලාකරුවන්ගේ සංලාපයන්ට මඟ පෑදුනෝය. ‘තමා නිමග්න කලාවෙන් බැහැර අනෙක් කලාවක් සේවනය කිරීම තම කලා භාවිතය පෝෂණය කරන්නේය’ යන පාඩම මට කියා දුන්නේ පී මාමායයි අප හැඳින් වූ දිවංගත පියසේන ගුණතිලකයන්ගෙනි. එමෙන්ම අන්තර් කලා රසාස්වාදනය අපගේ එදිනෙදා ජිවිතයට බද්ධ වූ චමත්කාර ජනක පුරුද්දක් බවට පත් කිරීමට සෝමේ හා වූ ඇසුර බලපෑවේය. චිත‍්‍ර ප‍්‍රදර්ශනයකට, නර්තන උළෙලකට සංගීත ප‍්‍රසංගයකට. සරච්චන්ද්‍රයන්ගේ හෝ සුගතපාල ද සිල්වාගේ නාට්‍ය පුහුණුවක් නැරඹීමට සෝමේට පුද්ගලිකව ලැබෙන ආරාධනාවකට අපද කැටව ගියේය. පොදුවේ ඒවා ගැඹුරින් රස විඳීමට මං පෙත් සලසා දුන්නේය.
       මෑතක දී නිමල් ඒකනායක ‘සොක‍්‍රටීස්’  නිෂ්පාදනය කළේය. ආචාර්ය ජයලත් මනෝරත්න ‘හඬ නිහඬ’ නාට්‍යය නිෂ්පාදනය කළේය. නාට්‍ය දෙක නිෂ්පාදන අවදියේ පසුවෙද්දී මම මනෝ හා නිමල් සමග නිෂ්පාදන ගලායන ආකාරය ගැන විටින් විට කරුණු විමසීමි. දෙදෙනාටම ඒ සම්බන්ධ දුක් ගැනවිලි තිබිණ. මට හැඟී ගිය ආකාරයට ක්ෂේත‍්‍රයේ අත්දැකීම් බහුල ඒ දෙදෙනාටම අතීතයේදී චමත්කාර ජනක අත්දැකීමක් වූ නාට්‍ය නිෂ්පාදනය අද වෙහෙස කර අරගලයක් බවට පත්වී ඇති සෙයකි. චමත්කාරජනක ජීවන අත්දැකීමක සිට වෙහෙසකර අරගලයක් බවට පත්වීමට බලපෑ හේතු අතර එකක්  වන්නේ එවැනි කටයුතුවලට අනුප‍්‍රාණය සැපයූ සෝමේ වැනි සහෘදයන්ගේ සහාය නොලැබීම යයි සිතමි. සරච්චන්ද්‍රයන් හෝ සුගතපාල ද සිල්වා තම නාට්‍යයක පුහුණුවීම් බලන්නට සෝමේට ආරාධනා කරන්නේ නාට්‍ය වේදය හෝ එහි හැඩතල ගැන යමක් අසා දැන ගන්නට නොවේ. ලෙන්ගතු මිතුරුකමට අමතරව ප‍්‍රබුද්ධ රසිකයෙකුගේ අදහස් දැන ගැනීමේ අටියෙනි.
     අද අපේ සමාජය වනාහි බලවත් සේ දේශපාලනීකෘත වූ සමාජයකි. ඒ දේශපාලනයේ බලි බිලි බවට පත් වූ අපේ අගනා කලාකරුවෝ  එතෙක් තමන්ට සමාජය ඇමතීමට තිබූ පොදු වේදිකාව අහිමිකර ගෙන ඇත. සෝමේ මේ තත්වය කල්තියා දුටු මිනිසෙකි. සිය හිත මිතුරන් වූ මිනිසුන් පක්ෂ දේශපාලනයේ අත කොළු වන විට ඔහු කණස්සල්ලෙන් පසුවිය.
      මිතුරුදම් හොඳින් පැවැත්වීමේ හැකියාව නිර්මාණාත්මක දෙයකි. එමගින් සැපයෙන අනුප‍්‍රාණය මිනිසුන් ජීවත්කරවයි. සිය හිත මිතුරු කලාකරුවන් මැදිහත්වී ඔහු වෙනුවෙන් පැවැත්වූ ‘ආදරණීය සෝමේ’ ප‍්‍රසංගයේදී කලාකරුවෝ සෝමේගෙන් ලද අනුප‍්‍රාණය වචන දෙක තුනකින් පැවසීය. ඒ වචන කිහිපය මරණාසන්නව සිටි සෝමේ කලකට නැගිටවාලූහයි කියනු ලැබේ.
        දේශපාලකයන් පසුපස යන කලාකරුවන් ඔහුට කනස්සල්ලක් ගෙන දුන්නත් කලාවේ දේශපාලනය සෝමේට සතුටු සහගත බලාපොරොත්තුවක් විය. අශෝක හඳගම ‘චන්ද කින්නරී’ නිපද වූ විට ඒ වටිනා චිත‍්‍රපටියක් වන්නේ කෙසේදැයි කියමින් අප වෙනුවෙන් පූර්ව දර්ශනයක් සංවිධානය කර දුන්නේය. 88-89 බිහිසුණ වකවානුවේ ඒ භීෂණයම තේමා වූ ‘මාඝාත’ නාට්‍ය පිටපත අනුමත කරවා ගැනීමට සෝමේ දුන් සහය හඳගමයන් කෘතවේදීව සිහිපත් කරයි.
        අජිත් තිලකසේනයන් රජයේ සේවයෙන් විශ‍්‍රාම ගොස් සිටියදී ඔහුගේ ආර්ථිකයට සහායක් වශයෙන් ‘උපදේශක තනතුරක්’ දී ෂඡුඊ  ගේ මේසයක් පුටුවක් සකස් කර දුන්නේය. නොකර බැරිකමට පෲෆ් එකක් ද බලවා ගත්තේය. එහෙත් තිලකසේනයන්ගේ බඳවා ගැනීම ගැන සෝමේ මා සමග කීවේ වෙන කතාවකි. ‘මචං... අජිත් වගේ මිනිහෙක් ළඟ ඉන්නකොට මොන තරං දෙයක් ඉගෙන ගන්නවද? මං විතරක් නෙමෙයි. මෙතෙන්ට එන එවුනුත්... අයිය නම් විරුද්ධයි. ඒත් එයා විරුද්ධ වුණා කියල බෑනේ.’ එතැන් සිට ඔහුගේ කතා සරිත් සාගරය තුල අජිත් තිලකසේන කී කතා බොහොමයක් තිබිණි.
        තමන්ට හැකි නිසඟ හැකියාවන් පාවිච්චි කරමින් බුම්මාගෙන සිටි කලාකරුවන්ට සිනාසෙන්නට ඉගැන් වූයේ සෝමේය. තමාගේ කලාවේ මහන්තත්ත කමට අමතරව අනෙකුත් මහන්තත්ත කලාවන්ද ඒවා කරන මිනිසුන්ද සිටින බව සමහරුන්ට පසක් කර දුන්නේ ඔහුය. සියල්ලන්ගේ උස් කම් මිටි කළේත්ල මිටි කම් උස් කිරීමටත් ඔහුගේ ‘මචං’ කම බලපෑවේය. මාගේ සමස්ත ජීවිතය පුරා ‘මචං’ යන ඇමතුම මෙතරම් බලගතුව යෙ¥ මිනිසෙකු හමු වී නැති තරම්ය.
        සෝමපාල හේවාකපුගේ යනු ඉතිහාසගත චරිතයකි. ඔහු වෙනුවෙන් පොතක් ලිවීමට ප‍්‍රවීණ ලේඛිකා කැතලීන් ජයවර්ධන ඔහු ජීවතුන් අතර සිටියදීම ඉදිරිපත්වීම අපේ වර්ගයා වෙනුවෙන් කළ උතුම් කාර්යයකි. ඒ පොත ඔහුගේ ජීවිතයට කෙතෙක් අනුප‍්‍රාණය සැපයීද යන්න අන්තිමවරට ඔහු හමු වූ විට මට පසක් විය. ‘ආදරණීය සෝමේ’ ප‍්‍රසංගයද එවැන්නකි.
       සෝමපාල හේවාකපුගේ නම් වූ ප‍්‍රබල චරිතය ද එවැනි ගති ලක්ෂණ ඇති කුඩා චරිත ද බිහිවූ සමාජ අවකාශය අපට අහිමි වී ගොසිනි. එය සාමාජීය විකාශනයේ ප‍්‍රතිඵලයකි. ඔහු දුක්බර නිමේෂයන් පළවා හැරීමට සිය මිතුරුකම් පාවිච්චි කළේය. ඒ හිත මිතුරු කලාකරුවන්ගේ පුද්ගලික ජීවිතය පැත්තෙනි. ඔහු කලාවට සහය දුන්නේ කවුරුත් කියන සමරු කලාපය හෝ පෝස්ටරය මුද්‍රණය කරදීමෙන් පමණක් නොවේ. ඒ කලාකෘතිවල ඇතුලාන්තයටම උදව් කිරීමෙනි. ඒ කෘතිය හිමි කලාකරුවා මානසිකව නඟා සිටුවීමෙනි. එකී කලාකරුවා නොදුටු ඉම් පෙදෙස් පෙන්වා දීමෙනි.
         සෝමේ පසුගිය දශකයක පමණ කාලයක සිටියේ රෝගීව සයනාසනවය. එහෙත් ඔහුගේ අතීත මහා මෙහෙවර හේතුවෙන් අපට ඔහු සජීවී සහකරුවෙකු සේ දැණිනි.එහෙත් ඔහු කායිකවද අපව හැර යන විට මහා සතිපට්ඨානය සජ්ජායනය කරන විට දැනෙන සාංකාකුල හා බලවත් දුක්බර හැඟීමක් දැනෙයි. ඒ සා හැඟීමක් දැනෙන්නේ හෘදයංගම වූ මහාපුරුෂයන් කෙරේ පමණි.
ආදරණීය සෝමේ ඔබ එවැනි මහා පුරුෂයෙකි.

http://iranamvila.blogspot.com/2016/04/blog-post_24.html

                                                

 =======================================

 ඒ, ඩී. රන්ජිත් කුමාරගේ සටහනක්

මචං රන්ජිත්
උඹ නං කවදාවත් හැදෙන මිනිහෙක් නෙවෙයි.

අප අතරින් වෙන් වූ සෝමපාල හේවාකපුගේ ගැන මතක සටහනක් ලිවිය යුතු යයි මම සිතුවෙමි. 'අයි. පී. බී. සෝමේ', 'සෝමේ මචං', 'සෝමේ මාමා', 'කලාකරුවන්ගේ දුක්ගන්නා රාළ' නමින් හඳුන්වන ඔහු කාගේත් හිතවතෙකි. හැටේ දශකයේ වේදිකා නාට්‍ය කලාවේ ස්වර්ණමය යුගය වු අතර ඊට සමගාමීව මරදානේ කේ. ඩී. ඩේවිඩ් මාවතේ කෙළවර පිහිටි අයි. පී. බී. නම් පුංචි මුද්‍රණාලය නිර්මාණාත්මක නාට්‍ය පෝස්ටර් කලාවේ පෙරමුණ ගත්තේය. අද කලාකරුවන් බොහෝ විට එකට එකතු වීමට අවස්ථාව ලැබෙන්නේ ප්‍රේම් දිසානායකගේ ෆාස්ට් ඇඩ්ස් ආයතනයේදීය. එදා කලාකරුවන් එකට මුණ ගැසෙන්නේ අයි. පී. බී. මුද්‍රණාලයේදීය.

සෝමපාල හේවාකපුගේ

සෝමපාල සහ ඔහුගේ වැඩිමහල් සොහොයුරා එඩ්වින් හේවාකපුගේ යුවළ එදා නාට්‍ය කලාවට නැතිවම බැරි විශ්ව කර්මයන් වූහ.

වැඩිමහල් සොහොයුරු එඩ්වින් තරමක් නීතිකාරයෙකි. ඔහු අසලට යාමට ආධුනික කලාකරුවෝ බිය වෙති. අයියාට හොරා පිටුපස දොරින් ආධුනික කලාකරුවන්ට අවශ්‍ය ටිකට්ස්, පෝස්ටර් මුද්‍රණය කර දී 'ඉක්මනට සල්ලි ටික අරං වරෙන් මචං' යයි සෝමේ කීවත් ඒ සල්ලි ලැබී ඇත්තේ කීයෙන් කී දෙනාගෙන්ද? එම මුද්‍රණාලය 1967 සිට ගොඩ වදින ගාමිණී විජේතුංගත් මාත් හොඳින් දැක ඇත්තෙමි. අයියාගෙන් මල්ලීට ලැබෙන බැනුම් කප්පරයක්ය.

'ඔහේ තමයි මේ සේරටම වග කියන්න ඕන. හැමදාම අපි වෙස්සන්තරලා. මම බෑ කිව්වාම ඔහේ පාර්සල් පස්ස දොරින් දීලා පිටත් කරනවා.'

සෝමපාල කලාකරුවන්ගේ දුකේදී සැපේදී ළඟින් සිටි දුක්ගන්නා රාළ කෙනෙකි. ඔහුගේ ප්‍රියතම වචනය 'මචං'ය. එදා ඔහුගේ අවමඟුලේදී බණ්ඩාර ඇහැලියගොඩ කීවාක් මෙන් යාළුවන්ට මෙන්ම තම දරුවන්ට ද මුනුබුරන්ට ද 'මචං' කියන ජාතියේ චරිතයකි. 'නිම්වළල්ල' චිත්‍රපටයේ ප්‍රචාරක පත්‍රිකා මෙන්ම සමරු කලාපය ද මුද්‍රණය වූයේ අයි. පී. බී. මුද්‍රණාලයෙනි. ගාමිණී විජේතුංගත් මාත් එහි සෝදුපත් බැලීමට කිහිපවරක්ම එහි ගියෙමු. එවකට වේදිකා ගත වූ හරිම බඩු 6 ක්, හුණුවටයේ කතාවක්, නැංගුරම්, කුවේණි, හිත හොඳ අම්මණ්ඩි ඇතුළු වේදිකා නාට්‍යවල පෝස්ටර් ලිනෝලියම් සීට් එකේ කපන එඩ්වින් හේවාකපුගේ එහි පැමිණ සිටි රැලෙක්ස් රණසිංහට පෙන්නා උපදෙස් ගනී. මම නොතිත් ආසාවෙන් ඒ දෙස ආසවෙන් බලා සිටිමි.

අපි සිටින අතරවාරේ හෙන්රි ජයසේන ද, සුගතපාල ද සිල්වා, නාමෙල් වීරමුණි, ප්‍රේමරංජිත් තිලකරත්න, දයානන්ද ගුණවර්ධන, උපසේන ගුණවර්ධන, ඩී. බී. කුරුප්පු ආදී එහි යති එති.

'මචං සෝමේ උඹ හැමෝටම උදව් කරනවා. උඹේ වගතුග අපිට කිව්වේ නැහැ' දිනක් මම ඔහුගෙන් ඇසුවෙමි.

ඔහු කියූ ආකාරයට ඔහු ඉපදී ඇත්තේ 1937 දෙසැම්බර් 10 වෙනිදාය. මාතරදීය. නාවිමන මහාරජා, මාතර රාහුල විද්‍යාලවල ඉගෙනීම ලැබීය. තාත්තා හෙන්ද්‍රික් හේවාකපුගේ පන්සලේ ප්‍රධාන දායකයා මෙන්ම මහා පරිමාණයෙන් එළවළු කොළඹට එවීමේ ව්‍යාපාරයක් ගෙන ගිය කෙනෙකි. පවුලේ 12 දෙනෙකි. සෝමේ පවුලේ බාලයාය.

'මම කොළඹ ආවේ මචං එඩ්වින් අයියාගේ තනියට. අයියට කොටහේනේ කුමාර විද්‍යාලයේ ගුරුවරයකු හැටියට පත්වීමක් ලැබුණා. මම කොළඹ එනකොට අම්මා කිව්වා 'පුතේ අයියා කසාද බඳින කෙනෙක් නෙවෙයි. උඹ අයියාගේ වැඩ වලට උදව් කරපන්' කියලා. අයියා මුලින්ම ගුණරත්න සහ සමාගමේ (මුද්‍රණකරුවෝ) ලියන මහත්තයා. මගේ ලොකු අම්මාගේ පුතා ගුණරත්න මුදලාලි. අපේ පවුලේ හැමෝම මාළු ටැංකි වගේ. එහෙ මෙහෙ ගියේ නැහැ. විවාහ තුලා සිදු වුණේ නෑනා මස්සිනා අතරේ.

අයියා කොටහේනේ කුමාර විද්‍යාලයේ උගන්වන කාලේ තමයි ඒ විද්‍යාලයේ ශිෂ්‍යයෙක් වූ ජී. ඩී එල්. පෙරේරා 'සාමා' නාට්‍යය කළේය. අයියා මේ නාට්‍යයට උදව් කළා. ඊට පස්සේ එය සිනමා කෘතියක් වූ පසුත් අයියා එයට උපරිම උදව් දුන්නා. ජී. ඩී. එල්. 'තොටුපළ' කියලා නාට්‍යයක් කළා. මේ නාට්‍යයට ගහපු පෝස්ටරය අයියට ඇල්ලුවේ නැහැ. අයියා හිතුවා මුද්‍රණාලයක් පටන් ගන්න. 1960 දෙමටගොඩ රේල් ගේට්ටුව ළඟ 'ශාන්ති නිකේතනය' ප්‍රෙස් එක පටන් ගත්තා. උදේට අයියා උන්වන්න යනවා. මටයි ප්‍රෙස් එක බලන්න වුණේ. අයියා රාත්‍රී ඉංග්‍රීසි පන්තියක් පටන් ගෙන අවට ළමුන්ට ඉංග්‍රීසි ඉගැන්නුවා. ඊට පස්සෙයි අයි. පී. බී. මුද්‍රණාලය පටන් ගත්තේ.

මේ කාලේ බොනිෆස් පෙරේරා නම් ප්‍රතිභාන්විත වේදිකා නළුවා රංග ශිල්ප ශාලිකාව හරහා කලා ලොවට එන්නේ. මේ නාට්‍ය බැලූ සෝමේ සමඟ බොනිෆස් යාළු විය.

'මචං ඔහේට ඔය නම අල්ලන්නේ නැහැ. බොනිෆස් කියලා තව චිත්‍රපට නළුවෙක් ඉන්නවානේ. ඔහේට මං අලුත් නමක් දෙන්නම්. රවීන්ද්‍ර රන්දෙණිය. සෝමේ රවිට දුන් ඒ නම කලා ලෝකයේ අභිෂේක විය.

'මචං මම මිත්‍රයන්, හිතවතුන් ආශ්‍රය කරන්නේ අමුතු විදිහකට. මගේ මිත්‍රයන්ගේ බිරින්දෑවරු දූ දරුවන් මගේ සමීප හිතවත්තු. මම යාළුවන්ගේ දරුවෝ 21 දෙනෙක් පෝරුවට නග්ගලා තියෙනවා. ළමයින් ප්‍රේම සම්බන්ධතා, හිතුවක්කාර වැඩ කරනවා නම් වැඩිහිටියෝ කිව්වේ 'ඒක සෝමෙ මාමාට කියපන්' කියලා මාව ප්‍රාණ ඇපකාරයා කරනවා.

ඕනෑම ප්‍රශ්නයක් කියන්න සැදී පැහැදී හිටියා.

'මචං මගේ කෙල්ල කොල්ලෙක් එක්ක යාළු වෙලා. ටිකක් බලලා අවවාද කරපන්' මිත්‍රයෝ කියන්න පටන් ගත්තා . සෝමේ සිනාමුසුව කිව්වා.

මහාචාර්ය සුනිල් ආරියරත්නට 'මචං' කියලා කතා කරන දුර්ලභ ගණයේ හිතවතා සෝමේය.

සෝමේ විවාහ වන විට දෙවැනි මනමාලයා වූයේ ද මහාචාර්ය සුනිල් ආරියරත්නයන්මය. අමරදේව, නන්දා මාලිනී, වික්ටර් රත්නායක, රෝහණ වීරසිංහ, මාලිනී බුලත්සිංහල යන කලා ශිල්ප ශිල්පීන් එතෙර ප්‍රසංග පවත්වන විට ඉංග්‍රීසි සිංහල නිවේදන කටයුතු කළේ ද සෝමේය.

සෝමේගේ 50 වසරක නිහඬ සේවය වෙනුවෙන් 'දයාබර සෝමේ' නමින් උත්සවයක් සහෘද සංවාද කේන්ද්‍රය විසින් 2007 මාර්තු 30 වැනිදා සංවිධානය කළේය.

ඒ නිමිති කොට මම විසින් ජාතික පුවත්පතකට ලිපියක් ලිව්වෙමි. ලිපියට අවශ්‍ය පින්තූර සෝමේ මට දුන්නේ 'මචං මේක පරෙස්සම් කරලා එවපන්' කියමිනි. ලිපිය පළ වූ පසු සෝමේ දුන් ඡායාරූප මම ඔහුට තැැපල් කළෙමි. හැරෙන තැපෑලෙන් මට ලිපියක් ලැබිණ.

'මචං රන්ජිත් උඹ නං කවදාවත් හැදෙන මිනිහෙක් නෙවෙයි. මගෙන් ගත්තු පින්තූර ආපසු එවීමෙන් මට හැඟෙන්නේ උඹ වගේ පොරොන්දු ඉටු කරන පත්‍රකාරයන්ට හැදෙන්න බැරි බවයි. හැදෙන එකා පින්තූර එවන්නෙ නැහැනේ'

ඒ සෝමේගේ හැටිය. මගේ යටගිය දවස් ලියද්දී නිහාල්සිංහ - සෝමපාල ගැන දන්න දෙයක් ලිවීම මගේ යුතුකමක් නොවන්නේද?

     http://www.sarasaviya.lk/2016/04/28/?fn=sa1604286

=============================================

සුනිල් මිහිඳුකුලගේ සටහනක්

මචං මං සෝමේ

අද මෙන් නොව එදා (එනම්; මීට අවුරුදු විසිපහකට තිහකට විතර ඉස්සර) කොළඹ මරදාන, මුද්‍රණාල සංස්කෘතියක් තිබුණු නගරයකි. එල්්පින්ස්ටන් සිනමාහලට යාබද කේ. ඩී. ඩේවිඩ් මාවතේම පමණක් මුද්‍රණාල තුනක් හෝ හතරක් තිබුණි. පාර පටන් ගන්නා තැනම පිහිටියේ ග්ලෝබ් මුද්‍රණාලයයි; එය කෙළවර වන්නේ අයි. පී. බී. මුද්‍රණාලයෙනි. මැදක් හරියට වෙන්නට දින පොත් මුද්‍රණයට ඉතාම ප්‍රසිද්ධව තිබූ කැප්ටන් මුද්‍රණාලය ද තිබිණි.
මගේ සිනමා ලේඛන කලා ජීවිතය ආරම්භ වන්නේ ග්ලෝබ් මුද්‍රණාලයෙන් පළ කළ ‘සකුරා’ සිනමා කලා පුවත්පතෙනි. ගුණසිරි සිල්වා, රනිල් ඇල්විටිගල ප්‍රමුඛ විචාරාත්මක බවින් පිරිපුන් තරුණයන් කීපදෙනෙක් මෙම සඟරාවේ සංස්කාරකවරුව සිටියහ.
මෙකියන දවස්වල රනිල් ග්ලෝබ් මුද්‍රණාලයේ කළමනාකරු වශයෙන් කටයුතු කළේය. කපිල කුමාර කාලිංග, ජී. ඇල්. ආරියපාල, බර්ටි බී. කුඩාහෙට්ටි, ජයන්ත කළුපහන, ගීතනාත් කුඩලිගම, ප්‍රසන්න විතානගේ, ක්‍රිස්ටි ෂෙල්ටන් ප්‍රනාන්දු, ගුණරත්න වික්‍රමගේ, අසෝක සෙනරත් මුදලිගේ, චිත්‍රාල් සොයිසා යන අය නිතර ආගිය තැනක් වූයේ මේ ග්ලෝබ් මුද්‍රණාලයයි.
මට අයි. පී. බී. හී සෝමපාල හේවාකපුගේ නම් වූ වැඩිහිටි මිතුරා හඳුන්වා දුන්නේ ගුණසිරි බව මතකය. අයි. පී. බී. අයිතිකරු වූයේ ‘ඉස්කෝලේ මහත්තයා’ ලෙසින් අප හැඳින්වූ එඩ්වින් හේවාකපුගේය. ඔහු දක්ෂ කලාකරුවෙක් වූයේය. ඇත්තටම අයි. බී. පී. ‘වැඩකාරයා’ ඔහුය. සුප්‍රකට අයි. පී. බී. වේදිකා නාට්‍ය පෝස්ටර්වල නිර්මාතෘවරයා ඔහුය. සෝමේ ඔහුගේ බාල සොහොයුරා විය.
එක්තරා කාලයක අපේ හැන්දැ වරු ගතවූයේ එක්කෝ ග්ලෝබ් මුද්‍රණාලයේය. නැත්නම් අයි. පී. බි. එකේය. ඒ දෙකේ නැත්නම් පාරෙන් එහා පැත්තේ පිහිටි දුම්රිය දෙපාර්තමේන්තුවට අයත් කැන්ටිමේය. සෝමේ යනු අතිශයින්ම සුන්දර මිනිසකු බව, කලාකාමි සහෘදයකු බව ඔහු සමඟ කතාබහ කළ මුල් දින දෙක තුනේදීම මට තේරුම් ගොස් තිබුණේය.
සෝමේ අප කාටත් කතා කළේ ‘මචං’ කියාය. එහෙත් ඔහුට ‘මචං’ කීමට අපේ දිව කිසිදා නැමුණේ නැත. ඒ කිසියම් ගෞරව පූර්වක හැඟීමක් අපට වඩා වැඩිහිටියකු වූ ඔහු කෙරෙහි අප තුළ තිබු නිසාය. අප කවුරුත් ඔහුට කතා කළේ ‘සෝමේ අයියා’ කියා ය. මෙසේ ‘මචං’ කියා මා අමතන තවත් දෙදෙනෙක් සිටිති. ඒ වසන්ත ඔබේසේකර හා ටෝනි රණසිංහ ය. (ටෝනි පසුගියදා අප අතැර ගියේය) ඒත් මම කිසිදාක ඔවුන්ට ද ‘මචං’ කියා නැත. එය කළ නොහැකි දෙයකි.
මා බොහෝ කලාකරුවන් දැන හඳුනා ගත්තේ අයි. පී. බී. මුද්‍රණාලයේදීය. එතැනට එන ඕනෑම ජ්‍යෙෂ්ඨ කලාකාරයකුට සෝමේ අපව හඳුන්වා දෙයි. කරුණාසේන ජයලත්, දයානන්ද ගුණවර්ධන, අජිත් තිලකසේන මට මතක එබඳු ජ්‍යෙෂ්ඨ කලාකරුවන් කීප දෙනෙකි.
මා සෝමෙට වඩාත් ළෙන්ගතු වූයේ ඔහුගේ මනුස්සකමත් ඔහු කියූ උපහාස කතාත් නිසාය. ඕනෑම කලාකරුවකුගේ ජීවිතයේ අස්සක් මුල්ලක් නෑර හෙතෙම දැන සිටියේය. මහාචාර්ය සුනිල් ආරියරත්න තනිකඩව ඉන්නේ මන් ද? ලක්ෂ්මන් විජේසේකර චන්ද්‍රා කළුආරච්චිව බැන්දේ ඇයි? යනාදිය පමණක් නොව මහාචාර්ය සරච්චන්ද්‍ර, චිත්‍රසේන, සයිමන් නවගත්තේගම යන අයගේ ලටපට හා හුටපට ද සෝමේ හොඳහැටි දැන සිටියේය.
අදටත් මා ළඟ ඇති බොහෝ චිත්‍රපට, වේදිකා නාට්‍ය, සමරු කලාප, ඉතාම දුර්ලභ ගණයේ පොත්වල පළමු මුද්‍රණ මට ලබා දුන්නේ සෝමේ ය. ධම්ම ජාගොඩගේ ‘වෙස් මුහුණු’ වේදිකා නාට්‍යයේ සමරු කලඹ, ජී. ඩී. එල්. පෙරේරාගේ ‘දහසක් සිතුවිලි’ චිත්‍රපටයේ සමරු සංග්‍රහය, තිලක අබේසිංහගේ අඩනිරුවත් කාන්තා චිත්‍ර රැගත් ප්‍රදර්ශන සමරුව, හෙන්රි ජයසේනගේ ‘දිරිය මව සහ ඇගේ දරුවෝ’, දයානන්ද ගුණවර්ධනගේ ‘බක්මහ අකුණු’, ජිනදාස විජේතුංගගේ ‘මා පයට තණ නිල්ල’ වැනි පොත්වල මුල් මුද්‍රණ මීට උදාහරණ කීපයකි. මේ සියල්ල අයි. පී. බී. හී මුද්‍රිත කෘති ය.
සෝමේගෙන් උදව්වක් ලබා නොගත්, සෝමෙට ණය නැති කිසිවෙක් ඔහු ඇසුරු කළ අය අතර නැතැයි ඔහු ගැන අනුස්මරණ සටහන් ලියු බොහෝ දෙනෙක් කියා ඇත. එය සත්‍යයකි. ඒ ලිස්ට් එකේ මම ද කොතැනක හෝ සිටිමි. මගේ විවාහ මංගල්‍ය ආරාධනා පත්‍ර නොමිලේ මුද්‍රණය කර දුන්නේ සෝමේ ය. මගේ ‘හෝම් කමිං’ දවසේ සෝමේ ද (ප්‍රේම් දිසානායක හා වික්ටර් අයිවන් ද සමඟ) අප එකල පදිංචිව සිටි නිවෙසට ආවේ ය. අනිත් අය මගේ සාක්කුවට එන්විලොප් දමද්දි මගේ කනට ළංවූ සෝමේ මෙසේ කොඳුලේය.
“මස්සිනා අර වෙඩිං කාඩ් එකේ ගාන මං දැන් දුන්නයි කියලා හිතාගනින්කෝ.”
සිහින් සිනාවක් මගේ මුවින් නැඟිණි. මා විවාහ වූයේ රැකියා විරහිත තරුණයකු ලෙසිනි. ඉඳහිට අයි. පී. බී. වෙත ගිය අවස්ථාවක සෝමේ මට මෙසේ කියා ඇත.
“මචං මොකක් හරි මුදල් හිඟ පාඩුවක් වුණොත් ලැජ්ජා වෙන්නැතුව ඉල්ලපන්.”
ඒ සෝමේගේ මනුස්සකම ප්‍රකට වූ අවස්ථාය.
සෝමේ ගැන, රැලෙක්ස් රණසිංහ ගැන කියැවුණ කට කතා ද බොහෝමයකි. ඉන් වැඩි කොටස හුදු ප්‍රබන්ධ බව දැන් සිතේ. සෝමේ කාන්තාවන් ඇසුරු කර ඇති ප්‍රමාණය කෙබඳුදැයි දැනගන්ට මට වරක් වුවමනා වූයේය. ඔහු ඊට දුන් පිළිතුර මා කම්පනයකට පත්කරවන සුලු විය.
“පිස්සුද බං මං ඔය අනිත් උන් කියන විදියට ගෑනු ආශ්‍රය කරලා නැහැ. ගෑනුත් එක්ක ඉඳලා කොහොමද බං රෑට ගෙදර ගිහිල්ලා ගෑනිගේ මුහුණ බලන්නෙ?”
සෝමේ මොනතරම් අවංක, නිර්ව්‍යාජ මිනිසෙක්දැයි ඒ පිළිතුරෙන් මට සාක්ෂාත් වූයේය.
සෝමේ බොහෝ අවස්ථාවල යම් යම් පුවත්පත් සාකච්ඡාවලට ද (ප්‍රෙස් කොන්ෆරන්ස්) සහභාගි වෙයි. ඒ මිතුරන්ට කරන උදව්වක් වශයෙනි.
“මමත් ප්‍රෙස් එකෙන් තමයි. හැබැයි ප්‍රින්ටින් ප්‍රෙස් එකෙන්” යැයි කියන ඔහු පුටුවක හරිබරි ගැසී වාඩි වෙයි.
ඉස්කෝලේ මහත්තයාත් ‍සෝමේත් අහසට පොළොව මෙන් වෙනස් ය. ඉස්කෝලේ මහත්තයා කා එක්ක වුණත් වැඩි කතාබහක් නැත. ඔහු සිනාසෙනවා මා දැක ඇත්තේ එක්තරා නිශ්චල ඡායාරූපයක පමණි. සෝමේ කටකාරය. විවෘතය. නිතරම සිටින්නේ සිනාමුසුවය. කවුරු ගැන හෝ විසුළුජනක යමක් කියන ඔහු සිනාසී අප ද ඉන් හිනස්සවයි.
කේ. ඩී. ඩේවිඩ් මාවතේ නිතර සැරිසැරූ ඇතමුන්ට සෝමේ හෝ ගුණසිරි හෝ රනිල් හෝ අපූරු නම් පට බැන්දාහ. එකෙකුට කීවේ ‘ගහ යට ගොරකයා’ කියා ය. තවකෙක් ‘ස්නායු මාමා’ ය. ‘ඇන්ටෙනාස්’ කියා ද කිසිවකුට කීවේ ය. ඔහුට යමක් සිහිබුද්ධියෙන් සිතන්ට මතන්ට ටික වේලාවක් ගත වෙයි. එකල රූපවාහිනිය ආ අලුතය. තිරයේ රූපය සුසර කරගත යුත්තේ වහල උඩට නැඟ ඇන්ටෙනාව එහෙට මෙහෙට කරකැවීමෙනි. නිවැරදි රූපය එන්නේ මඳ වේලාවක් ගිය පසුවය. ‘ඇන්ටෙනාස්’ නමින් හැඳින්වෙන පුද්ගලයා ද එබඳුය.
මේ අතීත සැමරුම් විචිත්‍රය; මනරම්ය. ඊට නිමිත්ත වූයේ කැත්ලින් ජයවර්ධන ලිය ‘සොමි සබඳ සෝමේ’ චරිතාපදාන කෘතියයි. පොත ගැන පසුව ලියමි. මේ සටහන ‘සෝමේ’ වෙනුවෙනි.